Het moet anders met de participatie van omwonenden bij grote ingrepen in hun omgeving, vindt het college en ook de raad heeft er tijdens besprekingen van bijvoorbeeld de nieuwbouw in de Peperstraat en op Het Eiland geen twijfel over laten bestaan dat de ontevredenheid daar groot is. De oplossing: in een veel eerder stadium de buurt inlichten. De plannen voor de Westzijde 24 – 36 krijgen de primeur.
Bij veel projecten moet er (soms fors) afgeweken worden van het bestemmingsplan en nu komt de gemeenteraad pas laat in beeld. Dat moment wil het college naar voren halen, zodat de raadsleden al aan het begin van het traject door middel van een startnotitie input en uitgangspunten kunnen meegeven voor de te volgen route. Daarin komt in elk geval te staan waarom het project in kwestie gezien wordt als een ‘grote ruimtelijke ontwikkeling,’ welke beleidskaders en uitgangspunten erop van toepassing zijn, wat de verschillende stappen zijn in het planproces zijn en hoe invulling gegeven wordt aan de participatie.
Gemeentelijke regie
De gemeente trekt daarmee de regie van de participatie veel meer naar zich toe, omdat die tot op heden met name aan de ontwikkelende partijen is uitbesteed. Dat is lastig uit te leggen aan bewoners, die door de relatieve onzichtbaarheid van de gemeente de neiging hebben het dagelijks bestuur ervan te verdenken onder één hoedje te spelen met de plannenmakers. Wanneer de raad al in een vroeg stadium weet heeft van voorgestelde grote ontwikkelingen en daarover mee kan praten, komt er licht te schijnen in de veronderstelde ‘achterkamertjes’.
Impact ingreep doorslaggevend
De startnotie geeft vroegtijdig richting aan de planvorming en is het startschot voor de verdere uitwerking van een ontwikkeling waarin nog veel stappen te doorlopen zijn en afwegingen gemaakt moeten worden. De notitie is daarnaast het begin van de participatie: hij biedt inwoners, bedrijven en (maatschappelijke) organisaties de mogelijkheid om hun belangen kenbaar te maken richting de gemeenteraad. ‘Vanaf 2022 zullen grote ruimtelijke ontwikkelingen die afwijken van het bestemmingsplan middels de startnotitie Raad aan de voorkant voorgelegd worden aan de gemeenteraad. Als criterium hiervoor geldt de mate van afwijking van het bestemmingplan, in combinatie met de te verwachten impact op de omgeving,’ aldus het voorstel van het college.
Na het vaststellen van de startnotitie en het afsluiten van een anterieure overeenkomst kunnen gemeente en initiatiefnemer de haalbaarheid dan nader gaan onderzoeken en het Ruimtelijk Programma van Eisen opstellen. Dit laatste document wordt meestal vastgesteld door het college, maar ‘is ook een goed moment om de gemeenteraad te laten zien hoe er met de uitgangspunten om is gegaan’. Afhankelijk van het belang en de impact van een project kan de gemeenteraad ook om een zienswijze worden gevraagd worden voordat het ontwerp uitgewerkt wordt, zoals afgelopen week nog gebeurde bij de plannen voor de twee woontorens aan de Badhuisweg in Zaandam.
Meteen beginnen
Het college stelt voor om zo snel mogelijk met de nieuwe werkwijze te beginnen: geen pilots maar al doende leren en waar nodig bijschaven. Eind dit jaar moet dan een evaluatie volgen. Aan de Westzijde 24 – 36 zal de gemeenteraad als deze de nieuwe manier van werken omarmt dus al vroeg keuzes moeten maken over wat daar gerealiseerd kan worden en wat niet. Daarmee ontstaat duidelijkheid over de uitgangspunten waarbinnen een plan verder ontwikkeld wordt, maar geen juridisch afdwingbaar kader voor bijvoorbeeld vergunningaanvragen en bestemmingplanafwijkingen.
Het college blijft het bevoegd gezag voor het uitwerken van het Ruimtelijk Programma van Eisen en voor de beoordeling van de vergunning, tenzij de raad gebruik wil maken van de mogelijkheid om een verklaring van geen bedenkingen te vragen. Die verklaring over een concept-vergunning gaat onder de toekomstige Omgevingswet veranderen in een (bindend) adviesrecht.
