Zaanstad staat al langer niet in een goed blaadje bij de provincie vanwege de grote achterstanden in het bijhouden van de openbare ruimte. Daar wil het college best beter haar best voor doen, blijkt uit een brief aan de raad. Alleen lijkt de bekostiging weer een obstakel: ‘De verwachting is dat de dekkingsmogelijkheden beperkt zijn en dat binnen bestaande financiële kaders weinig / geen ruimte is om onderhoudsachterstanden in te lopen.’
In 2017 werd de nota Onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte door de raad vastgesteld, waarin werd vastgelegd dat technische achterstanden in de openbare ruimte terug gebracht moesten worden naar vijftien procent. Om dat te bereiken werd structureel 1,9 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een periode van vijf jaar. In 2018 werd begonnen met de inhaalrace, maar in de begroting van 2019 was er al geen financiële ruimte meer voor en kwam het budget weer te vervallen. Intussen werkt Zaanstad overal behalve in het centrum van Zaandam met onderhoudsniveau C: net iets beter dan verder oplopende achterstanden.
Tandje erbij
Het onderhoudsniveau wordt gemeten aan de hand van een beeldkwaliteitsmeetlat, waarbij A+ het hoogst haalbare is gevolgd door A, B, C en D. ‘Uit onderzoek blijkt dat niveau B aansluit bij het verwachtingsniveau van bewoners,’ schrijft het college en daar wil het dan ook naartoe. Een plan van aanpak moet in beeld brengen of en hoe er wat betreft netheid gefaseerd opgeschaald kan worden. De hulp van inwoners zal daarbij onontbeerlijk zijn: ‘In het plan van aanpak wordt een werkwijze geschetst hoe we bewoners kunnen betrekken bij het verhogen van het netheidsniveau in de stad. Daarmee wordt beter maatwerk geleverd dat aansluit op de wensen van de bewoners. In het kader van het plan van aanpak schetsen we de participatieaanpak en brengen we de kosten voor deze aanpak in beeld en of/hoe dit kan worden gerealiseerd.’
De gemeente hanteert een aantal uitgangspunten voor de openbare ruimte:
- De gebruiker staat centraal. Samen met die gebruikers geeft de gemeente invulling aan het onderhoud van de openbare ruimte
- Het bestrijden van onkruid en exoten als de Japanse duizendknoop gebeurt mechanisch of handmatig, zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen. Zaanstad gaat geen gebruik maken van de ruimte die geboden wordt door de uitspraak van de rechtbank tegen het verbod op het gebruik van chemische middelen voor gemeenten;
- Niet alleen zet Zaanstad zich in om de openbare ruimte toegankelijk te maken voor mensen met een lichamelijke en/of visuele beperking, maar die moet ook zo worden ngericht dat ouderen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Daarnaast moet er voldoende ruimte zijn voor andere doelgroepen, zoals kinderen en jongeren;
- De biodiversiteit moet worden vergroot. In heel Nederland is de biodiversiteit sterk afgenomen ten opzichte van wat er oorspronkelijk was en dat leidt tot een verschraling van de leefomgeving. Die trend meet worden omgedraaid.
Naar aanleiding van een agenda-initiatief van Lokaal Zaans heeft de raad uitgesproken dat er daadwerklijk iets moet gebeuren: niet alleen moet het netter, maar ook zijn investeringen noodzakelijk die in het verleden uitgesteld zijn. In het plan van aanpak dat eind dit jaar klaar moet zijn komen het voorkomen van kapitaalvernietiging, het oplossen van bestaande knelpunten in het beheer en onderhoud, het verhogen van het onderhoudsniveau, de participatieaanpak en de dekkingsmogelijkheden aan de orde. Bij kapitaalvernietiging moet bijvoorbeeld worden gedacht aan intersiever onderhoud in de eerste drie jaar na de aanplant van bomen en struiken, om te vootkomen dat ze in die beginfase al het loodje leggen.
Kijken naar heffingen
Wat knelpunten betreft gaat het vooral om het onderhoud van goten waardoor er water blijft staan op verhardingen, het kleinschalig herstel van groenvoorzieningen, het onderhoud van straatmeubilair en het kleinschalig herstel van verhardingen. Zaanstad wil gaan onderzoeken hoe andere gemeenten omgaan met ‘het doorbelasten van kosten naar de afvalstoffenheffing en de rioolheffing’. ‘Beide heffingen betreffen doelbelastingen waarbij een goede onderbouwing nodig is voor het doorbelasten van kosten,’ realiseert het college zich. Opgeteld bij de bewonersparticipatie zou een cynicus dat kunnen interpreteren als ‘burgers die meer gaan betalen om zelf het werk te mogen doen,’ maar mogelijk is dat een te zwartgallig beeld.
Wegeninspectie
Op dit moment wordt een inspectie uitgevoerd van de wegen in de openbare ruimte. Circa 73 procent van technische onderhoudsachterstanden – ofwel de uitgestelde investeringen – betreft de vervanging en groot onderhoud van wegen. Het college hoopt de raad nog dit voorjaar nieuwe inzichten te kunnen verschaffen over de huidige staat van het wegennetwerk en de geconstateerde onderhoudsachterstanden.
