De gemeente is er voorstander van om de slecht gefundeerde en geïsoleerde oude arbeiderswijk Het Blok in Krommenie te slopen en te herbouwen. De keuze tussen deze optie en renovatie is getoetst aan de vorig jaar opgestelde afwegingscriteria die daarbij een rol moeten spelen en daar kwam uit dat behoud geen optie is. De criteria zijn door het eerste concrete project wel wat aangescherpt, waarover morgen meer.
Het Blok bestaat uit 84 woningen van woningcorporatie Parteon, met een matige tot slechte technische kwaliteit en ernstige funderingsproblemen. ‘Door herbouw binnen randvoorwaarden die recht doen aan de bijzondere waarde van dit volkshuisvestelijke complex blijft de cultuurhistorische waarde van deze buurt behouden voor Zaanstad,’ schrijft het college nu aan de raad. Zo blijft het verleden als het ware zichtbaar maar kunnen er wel nieuwe, toekomstbestendige woningen komen. Uiteindelijk is het die Parteon de knoop moet doorhakken, maar de corporatie is ook een voorstander van sloop.
Snel aan de gang
Gezien de urgentie van de funderingsproblemen en de wens van Parteon om vijf gestutte huizen alvast weg te halen komt het college al ‘binnen afzienbare termijn’ met een beeldkwaliteitsplan voor de toekomstige buurt. Het Blok wordt gezien als één van de eerste collectieve arbeidersbuurten die direct gefinancierd werden door lokale fabrikanten. ‘De opzet is in stijl, architectuur en tijdsbeeld herkenbaar en daarmee een onderdeel van de Zaanse ontwikkelgeschiedenis,’ in de woorden van het college. De kwaliteit staat echter een aanwijzing als gemeentelijk monument in de weg. Ook hebben wijzigingen in het verleden de woningen al deels aangetast.
Het huidige bestemmingsplan en de welstandnota richten zich niet op het behoud van de historische waarde van Het Blok. Daarom is een beeldkwaliteitsplan noodzakelijk om die historische waarde te beschemen. Het plan zal daarom in elk geval de volgende randvoorwaarden bevatten, hoewel Parteon nog tegensputtert en meer haar eigen ding wil doen:
- Een stratenpatroon gebaseerd op de klassieke padstructuur;
- Onderscheid in stedenbouwkundige typen: vrijstaand, twee-onder-een-kap, blokken van drie, vijf, acht, negen of tien woningen;
- Ieder blok heeft een helder begin, eind en midden (met topgevels);
- Een schildkap per blok, met een vaste hellingshoek (met specifieke afwijkingen);
- Onderscheid in architectonische invulling tussen klassiek en modern (de visie van de corporatie);
- Gevels die eenvoudig van opzet zijn maar rijk geornamenteerd;
- Houten lijsten met getimmerde goten op klossen;
- Houten topgevels;
- Rode baksteen;
- Houten kozijnen met roedenverdeelde ramen.
Parteon heeft aan de huidige bewoners een Sociaal Plan aangeboden met een terugkeergarantie met huurdifferentiatie voor alle bewoners én de garantie dat de nieuwbouw zal plaatsvinden in dezelfde stijl. Verder is afgesproken dat de bewoners vanuit drie doelgroepcommissies (met terugkeerders, vertrekkers en senioren) mee kunnen praten over de uiteindelijke plannen en dat Parteon gedurende dat proces een ‘coulante houding’ zal tonen. Een groot deel van de bewoners is nog steeds geen voorstander van sloop.
