Mogelijk per 2026 differentiatie in hoogte Afvalstoffenheffing

Onderzoek naar differentiatie van de tarieven voor de Afvalstoffen- en Rioolheffing heeft uitgewezen dat dit per 1 januari 2026 mogelijk moet zijkn. Dat eenpersoonshuishoudens nu evenveel betalen als (grote) gezinnen wordt door veel alleenstaanden als oneerlijk ervaren. Coalitiepartij POV heeft er vanuit de oppositiebankjes met regelmaat om differentiatie gevraagd.

Zaanstad keek naar Utrecht als voorbeeldgemeente en kwam uit op 2026, zodat in 2025 nog de uitkomst van lopend onderzoek naar ‘betaling naar hoeveelheid afval’ (Diftar) kan worden meegenomen bij de invoering van een nieuw systeem. Diftar is een alternatief voor de differentiatie naar één- en meerpersoons huishoudens die onderzocht is. Het college stelt voor om alleen voor de Afvalstoffenheffing te differentiëren. Voor de burger maakt dat een verschil in de portemonnee, maar HVC krijgt er niets van mee: een vuilniswagen moet elk huishouden bedienen, of dat nu veel of weinig huisvuil aanbiedt.

Zaanstad de uitzondering

In Zaanstad geldt dat tarieven kostendekkend moeten zijn. Dit betekent dat het toepassen van tariefdifferentiatie bij een gelijk aantal belastingplichtigen leidt tot een herverdeling van de lasten. Wanneer voor de ene categorie belastingplichtigen een lager tarief geldt, dan leidt dit tot een hogere aanslag bij de anderen. Dit jaar heeft iets meer dan de helft (53 procent) van de gemeenten een tarief Afvalstoffenheffing dat afhankelijk is van de grootte van het huishouden. In de andere gemeenten wordt geheven naar gewicht, volume, ledigingen, aantal zakken of een combinatie daarvan. In slechts twee procent van de gemeenten betalen huishoudens een vast bedrag zoals in Zaanstad.

Situatie Utrecht

In 2022 is in Utrecht een motie voor een meer gedifferentieerde vorm van Afvalstoffenheffing aangenomen, naar het voorbeeld van Eindhoven. Als gevolg hiervan werd de differentiatie met ingang van 2024 met twee tarieven uitgebreid; voor huishoudens met drie of vier en meer personen. Met ingang van 2024 hanteert Utrecht de volgende tarieven:

In Zaanstad wordt geen onderscheid gemaakt in één- of meerpersoonshuishoudens. Het tarief is voor elk adres gelijk en bedraagt in 347,83 euro per jaar.  Het is een politieke keuze welke verhouding tussen wat de verschillende huishoudtypen betalen als reëel wordt gezien. In 2024 is het totaalbedrag aan Afvalstoffenheffing dat Zaanstad binnenkrijgt bijna 24.360.000 euro. Circa 35 procent van de huishoudens bestaat hier uit één persoon, wat inhoudt dat voor elke tien euro die een alleenstaande minder gaat betalen, het tarief voor meerpersoons huishoudens met circa 5,50 euro zal toenemen. Het is overigens de bedoeling om ook de draagkracht van gezinnen mee te egen, schrijft het college aan de raad.