Olam van alle kanten onder vuur wegens uitstoot ammoniak

Het bureau Mobilisation for the Environment (MOB) heeft een WOB-verzoek ingediend bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied om 'een kopie in elektronische vorm van alle emissiemetingen en/of meetrapporten in de afgelopen vijf jaar' van Olam Cocoa boven water te krijgen. Ook wordt gevraagd om een kopie van alle stukken die zijn gewisseld met betrekking tot de emissies van het bedrijf.

Volgens het Nijmeegse onderzoeksbureau van Johan Vollenbroek heeft de cacaoverwerker nooit een vergunning gehad voor de uitstoot van ammoniak, hoewel het één van de grootste vervuilers van Nederland is op dat gebied. MOB diende al eerder een verzoek om informatie in op grond van de Wet openbaarheid van bestuur, om de milieujaarverslagen over de laatste vijf jaar te kunnen inzien. Op dat moment werkte Olan zonder natuurvergunning, maar die heeft het bedrijf inmiddels binnen. En dat kán volgens Vollenbroek helemaal niet.

Volgens het PRTR-register stootte Olam Cocoa in 2017 circa 57.000 kilo (57 ton) ammoniak uit en daarmee staat het in de Nederlandse top vijf op dat gebied. Democratisch Zaanstad vroeg de gemeente met het oog daarop vorige week of er ooit een gezondheidsonderzoek heeft plaatsgevonden in Koog aan de Zaan en Zaandijk en in Provinciale Staten is de kwestie aangekaart door SP-duocommissielid Anna de Groot, ook steunfractielid in Zaanstad. Volgens MOB klopt er niets van de cijfers van Olam en moet er onmiddellijk gehandhaafd worden bij de onderneming.

Hinderwetvergunning

Olam kreeg in 1994 een Hinderwetvergunning en daarin zijn in onder het kopje Luchtverontreiniging wel emissienormen voor stof opgenomen, maar niet voor ammoniak. 'Ammoniak wordt helemaal niet genoemd. Idem voor de uitbreidingsvergunning van 1996 waarin de vergunde doorzet toenam. De emissie van ammoniak is dus nooit vergund geweest,' schrijft Vollenbroek nu aan de omgevingsdienst. Op 31 maart 2017 gaf die dienst Olam toestemming om tot 1 januari 2019 niet te hoeven voldoen aan de emissienormen van het Activiteitenbesluit en haar zaakjes in de tussentijd op orde te brengen. 'Hoe is dat mogelijk dat u aan dit bedrijf zo gemakkelijk toestemming verleent om niet aan de landelijke wettelijke eisen te voldoen?' vraagt de onderzoeker zich af. En is dat inmiddels wel gebeurd?

Onduidelijkheid alom

In de ontwerpbeschikking voor de natuurvergunning geeft de dienst niet aan hoeveel de vergunde ammoniakemissie conform het Activiteitenbesluit bedraagt. Maar volgens Vollenbroek is zeker dat dit aanzienlijk minder is dan 57 ton per jaar ammoniak. In de recente aanvraag voor de natuurvergunning staat immers: 'Wij constateren dat de rechtstreeks van toepassing zijnde normen voor ammoniak en stof uit het Activiteitenbesluit fors worden overschreden, mogelijk met een factor tien tot 1000. Ook is de monitoring van stof en ammoniak onvoldoende.'

De ammoniakuitstoot van Olam wisselt per jaar: de genoemde 57 ton werden bereikt in 2017 en 2018. Eerde jaren bedtoeg die 129 ton in 2011, 94 ton in 2012, 93 in 2013, onbekend in 2014, 96 ton in 2015 en 97 ton in 2016. 'Voor de duidelijkheid: deze emissies waren nooit vergund, noch in omgevingsvergunning noch in een natuurvergunning omdat die er nooit is geweest. In de aanvraag voor de natuurvergunning wordt voor het jaar 2017 uitgegaan van 58,5 kilo per uur ammoniakemissie oftewel 502 ton/jaar van de gehele inrichting,' aldus het schrijven van Vollenbroek. Dat behoeft nadere uitleg. Is hier sprake van fraude?

Beschermde natuur

Dat de beoogde natuurvergunning Olam Cocoa de mogelijkheid biedt om tot 80.000 ton ammoniak per jaar uit te stoten is de lokale en provinciale fracties van de SP in het verkeerde keelgat geschoten: 'De natuur moet beter worden beschermd. De chocola van Olam smaakt met de dag zuurder.’ Als ammoniak neerdaalt in de natuur fungeert het als een meststof, waardoor woekerende bramen en brandnetels beter groeien dan beschermde plantensoorten. Zaanstad is omringd door Natura 2000-gebieden - de Polder Westzaan, het Wormer- en Jisperveld en het Ilperveld, het Varkensland, het Oostzanerveld en Het Twiske - en ligt daarmee in een prachtige maar kwetsbare omgeving.

'Het is eigenlijk een wonder dat er rondom een zwaar vervuilde stad als Zaanstad nog zoveel natuurgebieden zijn. Uit een onderzoek van de Universiteit van Wageningen blijkt dat er tussen de 25 en 50 te veel stikstof terechtkomt,' aldus de SP. En daar komt nog meer bij. Op 17 november gaven Gedeputeerde Staten van Noord-Holland een ontwerpbesluit af in het kader van de Wet natuurbescherming om de bouw van een biomassacentrale op het terrein mogelijk te maken. Maar volgens het besluit kunnen negatieve effecten daarvan op de natuurgebieden worden uitgesloten. Daar willen de Staten- en de raadsfractie meer over horen.