Steeds meer gemeenten maken de gang naar de rechter in een poging om te verhinderen dat retailers de stadscentra verlaten en zich op een goedkopere en ruimere plek vestigen, wat zeer nadelig is voor de achterblijvende winkels. Die hebben het al zwaar door de toenemende online aankopen en kunnen grote, veel publiek trekkende ketens in de directe nabijheid niet missen. In Zaandam wil MediaMarkt verkassen naar Zuiderhout.
Die aangekondigde verhuizing uit het stadshart stuitte bij de toenmalige wethouder van Economische Zaken Gerard Ram niet op grote bezwaren, hoewel de formule in strijd is met het geldende bestemmingsplan voor het bedrijventerrein, maar inmiddels wordt de landelijke trend van toenemende winkelleegstand steeds zichtbaarder. Volgens het FD zijn het met name discounters als Action en Lidl die goedkopere locaties zoeken aan de randen van de stad met bovendien genoeg parkeerruimte voor de klanten. Door verouderde of verkeerd geformuleerde bestemmingsplannen kunnen gemeenten deze door hen niet gewenste ontwikkeling vaak niet tegenhouden. Maar ook als het bestemmingsplan wel voldoende handvatten geeft is het geen gelopen race voor lokale overheden.
Strijd om winkels buiten het centrum leidt tot rechtszaken tegen gemeenten https://t.co/BkfEBYzS2T pic.twitter.com/0vcfVa9q0s
— FD Nieuws (@FD_Nieuws) August 19, 2019
Appingedam vs Bristol
Het Europeese Hof bepaalde vorig jaar dat een winkel als Bristol zich in principe moet kunnen vestigen op een bedrijventerrein aan de rand van een stad of dorp, tenzij een gemeente hele zwaarwegende gronden kan aandragen om dit te weigeren. De gemeente Appingedam wilde dat de kleding- en schoenenzaak zich in het historische centrum zou vestigen, met als argument dat een binnenstad zonder winkels onleefbaar wordt en verpaupering dreigt. De Groningse stad – beroemd om haar hangende keukens – slaagde uiteindelijk na een juridische strijd van zes jaar in haar missie. Een Bristol-vestiging is er daarmee echter (nog) niet: ten noorden van de stad Groningen komt de keten niet voor. In Zaanstad heeft MediaMarkt laten weten de gemeente de rug toe te zullen keren als er geen toestemming voor een filiaal op Zuiderhout komt.
De Raad van State had de hulp van de Europese rechter ingeroepen in deze kwestie en stelde uiteindelijk de gemeente in het gelijk. Volgens de hoogste bestuursrechter van het land heeft die aannemelijk kunnen maken dat meer ruimte voor reguliere detailhandel op een woonboulevard kan leiden tot het vertrek van publiekstrekkers uit het centrum. ‘De leefbaarheid en vitaliteit van het centrum zou daardoor onder druk komen,‘ aldus de uitspraak die vorige maand eindelijk duidelijkheid gaf. Het vonnis geeft echter ook aan dat gemeenten goed beslagen ten ijs moeten komen als ze kleine detailhandel wil weren uit een gebied dat is aangewezen voor de grotere broeders. De Groningse zaak is overal in het land met aandacht gevolgd door gemeenten die graag sturing geven aan de vestiging van winkels, maar daar dus verre van een vrije hand in hebben. In Amsterdam wordt bijvoorbeeld de leefbaarheid van het gebied gebruikt om toeristenwinkels en souvenirsshops uit de binnenstad te weren.
Online wordt fysiek
Aan de andere kant zijn er ook positieve ontwikkelingen. Zo heeft e-commercebedrijf Coolblue inmiddels elf fysieke winkels in Eindhoven, Den Haag, Rotterdam, Groningen, Utrecht, Amsterdam, Tilburg en Haarlem en in Belgie in Wilrijk, Lochristi en Zaventem. Klanten kunnen daar de producten die ze hebben uitgekozen eerst testen voor ze de knoop doorhakken en ook kan men er terecht voor persoonlijk advies, service na aankoop, reparaties en het ophalen van bestellingen.
