Om de overstap naar aardgasvrij verwarmen en koken zo betaalbaar mogelijk te maken gaat de gemeente onderzoeken welke opties zoals warmtenetten of -pompen het beste passen en op welke termijn buurten afgekoppeld kunnen worden van het aardgas. Dat is overal in Zaanstad weer anders.
De uitgangspunten voor het onderzoek staan in de Transitievisie Warmte, waarin allereerst wordt opgemerkt dat energiebesparing in de vorm van goede isolatie in de hele gemeente essentieel is. Voorgesteld wordt om de transitie te beginnen in Zaandam Oost en Zaanstad Noord. Samen met bewoners en woningbouwcorporaties, de netbeheerder n andere partijen worden daarvoor allereerst Wijkuitvoeringsplannen (Wup’s) opgesteld.
Geen verplichting
In 2050 dient de hele bebouwde omgeving in Nederland vrij te zijn van aardgas. De eerste Zaanse Transitievisie Warmte richt zich op het jaar 2030, als een kwart van de woningen aangepast moet zijn. In de Wup’s wordt per woningtype beschreven welke stappen er genomen moeten worden om een pand aardgasvrij te maken. De eigenaar van het pand (particulier of coöperatie) moet vervolgens in actie komen, maar de gemeente kan dat niet verplichten. Zaanstad wil tussen 2030 en 2040 klimaatneutraal zijn.
Criteria
De startwijken zijn bepaald op basis van de volgende criteria: waar de maatschappelijke kosten het laagst zijn; waar grote eigenaren zoals de woningcorporaties veel bezit hebben; waar investeringen gepland zijn; waar het warmtenet in de buurt komt en waar zicht is op duurzame warmtebronnen. Daarnaast wordt er rekening gehouden met energiearmoede.
Warmtenetten
Zaandam Oost is gesignaleerd als kansrijk gebied vanuit het vastgoed en het feit dat in 2019 al het eerste deel van een warmtenet is aangelegd door Hoornseveld en Peldersveld, met kansen voor uitbreiding in Poelenburg, Kogerveld, de Rosmolenbuurt Zuid en Oud West Zuid. Ook in het noorden van Zaanstad liggen kansen voor lokale warmtenetten, aldus het college. Een verdere verkenning kan worden gestart voor Krommenie, waarna op een later moment Wormerveer volgt.
Blijvend evalueren
In de Wijkuitvoeringsplannen worden ook particuliere eigenaren meegenomen, al dan niet gekoppeld aan lopende trajecten zoals het Pact Poelenburg, Back on Track en het stedenbouwkundig plan Zaandam Oost. Na uiterlijk vijf jaar wordt een nieuwe versie van de transitievisie gemaakt. Daarin kunnen nieuwe inzichten worden verwerkt, leerervaringen uit de eerste wijken worden meegenomen en waar nodig tempo en richting worden bijgesteld.
Eigen pad volgen
De Transitievisie Warmte is opgesteld met inbreng van Parteon, ZVH, Rochdale en WormerWonen, het Huurderoverleg Zaanstreek en netbeheerder Liander. De corporaties willen zelf business cases voor hun bezit maken, maar hebben aangegeven graag met de gemeente te willen samenwerken. De industrie heeft onlangs de keuze gemaakt voor een eigen verduurzamingsroute, aldus het collge.
Miljarden nodig
De Raad Openbaar Bestuur heeft becijferd dat gemeenten voor de uitvoering van het Klimaatakkoord 1,6 miljard euro nodig hebben in de periode 2022 – 2024 voor uitvoeringskosten (zoals projectleiding en juridische en communicatieve ondersteuning): de investeringskosten komen daar nog bovenop. Volgens een onderzoeksrapport van adviesbureau AEF kost het gemiddeld twee jaar om een Wup op te stellen en zes tot zeven jaar om het plan uit te voeren.
