Het bestemmingsplan Zaanse Helden en de omgevingsvergunning die is verleend voor de bouw van 607 woningen, een kinderdagverblijf, een tweelaagse parkeergarage en een voetgangersbrug, het kappen en herplanten van 29 bomen plus het aanleggen van drie inritten kunnen wat de Raad van State betreft door de beugel.
Het plan staat maximaal 620 woningen in negen woontorens en 1650 vierkante meter aan commerciële ruimte toe. Volgens de protesterende molenverenigingen is met die hoogbouw het lot van paltrokhoutzaagmolen De Held Jozua bezegeld, helemaal omdat ten zuiden van de Zaanse Helden ook nog eens het complex Burano verrijst. De Hollandsche Molen en De Zaansche Molen voorzien dat De Held Jozua hierdoor onvoldoende zal kunnen draaien voor de instandhouding van het erfgoed.
Natuur
Andere bezwaarmakers vrezen verkeers- en parkeeroverlast en dat hun woon- en leefklimaat zal worden aangetast door de massieve bouwwerken, met als gevolg daarvan een waardedaling van woningen in de directe omgeving. Ook werden negatieve gevolgen voor beschermd Natura 2000-gebied aangedragen. Het laatste achtte de Raad niet opportuun, omdat ‘het dichtstbijzijnde Natura 2000-gebied geen deel uitmaakt van de leefomgeving van appellant’. De bedoelde Polder Westzaan ligt zo’n halve kilometer verderop.
De Held Jozua
In een eerdere uitspraak over woningbouwplannen ten westen van de spoor oordeelde ’s lands hoogste bestuursrechter nog dat er onvoldoende rekening was gehouden met de met de bescherming van de windvang en daarmee met het behoud van De Held Jozua. Volgens Zaanstad kan de molen 30 draaiuren per maand maken en is daarme het behoud als werkend monument niet in het geding. Die norm van 30 draaiuren is volgens De Hollandsche Molen echter niet gebaseerd op onderzoek, terwijl dat wel is vereist volgens de Raad van State.
Zaanstad counterde dat door te stellen het weliswaar van belang te achten dat De Held Jozua voldoende kan blijven draaien en zagen, maar dat hij niet als productiezaagmolen hoeft te kunnen werken omdat hij niet meer commercieel in gebruik is. En dan zou maandelijks 30 uur voldoende zijn en de Raad van State gaat daarin mee gezien de ervaringen elders in het land.
Parkeren
Wat parkeren en verkeer betreft voerden de bezwaarmakers aan dat 451 plekken voor 620 appartementen te weinig is en noemden het zelfs ‘discriminerend’ dat gerekend is met een lagere parkeernorm voor sociale huurwoningen. Op andere plekken in de wijk zou dat niet gebeuren. Dat parkeerplaatsen los van de appartementen worden verkocht is wat ook gebeurde bij Murano, waar veel bewoners dat volgens de bezwaarmakers hebben nagelaten en nu uitwijken naar de omliggende straten.
Goedgekeurde berekeningen
Omdat De Zaanse Helden dichtbij het station komt te staan én er drie buslijnen voor de deur stoppen kan volgens de Raad van State echter worden volstaan met het voorgestelde aantal parkeerplaatsen, inclusief plaats voor twaalf deelauto’s. In de parkeerbalans die daarvoor is gebruikt is eerst de parkeerbehoefte berekend aan de hand van de kengetallen in de parkeernota, waarbij voor goedkope woningen zoals de sociale huur een lager getal wordt gehanteerd. Dat is niet ingegeven door discriminatie, maar ‘gebaseerd op onderzoek waaruit volgt dat de parkeerbehoefte in de categorie goedkope woningen lager is’.
Station en voetgangersbrug
Het bezwaar dat het – net vernieuwde – station Zaandam niet berekend is op de stijgende behoefte aan openbaar vervoer als gevolg van alle nieuwe woningen snijdt volgens de Raad ook geen hout. Mocht dat een probleem worden, dan moet het station opnieuw op de schop. Over het nut van de voetgangersbrug tussen het molenpark en het station is de Raad kort: dat is wel degelijk een waardevolle verbinding al zal hij dan ook gezien de noodzakelijke helling voor verkeer op de Houtveldweg niet bruikbaar zijn voor mindervaliden en mensen met bijvoorbeeld kinderwagens. Maar daarmee is hij ook meteen ongeschikt voor gemotoriseerd verkeer.
Privacy en uitzicht
De aantasting van uitzicht en privacy bij de bouw van een woontoren van twaalf verdiepingen op enkele tientallen meters van een bestaande woning kon natuurlijk niet uitblijven als bezwaar. Dat gebeurde dan ook, met als bijkomend probleem een voorziene waardedaling van het huis. Maar de bestuursrechter veegde de bezwaren van tafel: de bewoner heeft ook nu al uitzicht op bebouwing, ook al mogen de woontorens hoger worden dan hetgeen er nu staat. ‘Bovendien bestaat in een stedelijke omgeving geen recht op een ongewijzigd uitzicht,’ aldus de uitspraak.
