Ouders moeten veel meer zelf zorg gaan dragen voor het vervoer van kinderen naar het speciaal en bijzonder onderwijs, nu Zaanstad vanwege de kosten het mes zet in het leerlingenvervoer. ‘Zelfredzaamheid’ is daarbij het toverwoord en dat betekent ook het hele gezin of anderen uit ‘het netwerk’ inschakelen voor het vervoer en zo nodig het regelen van alternatieve uren bij werkgevers. Maar, belooft wethouder Natasja Groothuismink, ‘maatwerk blijft mogelijk’.
Zaanstad heeft de afgelopen jaren voor meer leerlingen het leerlingenvervoer geregeld dan wettelijk verplicht is, aldus de uitleg in een persbericht. Het aantal leerlingen dat er gebruik van maakt neemt toe en daarmee zijn ook de kosten fors gestegen, maar daarvoor is gen ruimte in de begroting. Het college stelt de gemeenteraad daarom voor om de regeling voor het leerlingenvervoer terug te brengen tot het wettelijke minimum. Dat betekent onder meer dat kinderen en jongeren in aanmerking komen voor leerlingenvervoer als zij minimaal zes kilometer van school wonen, in plaats van de twee kilometer voor het speciaal onderwijs en vier kilometer voor het regulier onderwijs die nu nog gelden. Bijzonder onderwijs wordt nog steeds gezien als een grondslag voor vervoer, een ‘opvoedingsidee of onderwijsmethode’ niet.
Alternatieven
Het idee van het college is om ouders en leerlingen te stimuleren om zo zelfstandig mogelijk naar school te reizen. ‘Hierbij gaan we hen meer ondersteunen. Voor leerlingen die dat nodig hebben, passen we natuurlijk maatwerk toe. Leerlingen met een structurele handicap in het vervoer kunnen gebruik blijven maken van het leerlingenvervoer ongeacht de afstand,’ aldus Groothuismink. Die ondersteuning bestaat er bijvoorbeeld uit door al bij de eerste aanvraag mee te denken met ouders over alternatieve mogelijkheden in (reis)begeleiding zoals de OV-coach. Onder bepaalde voorwaarden kan een vergoeding worden verstrekt voor alternatief vervoer, zoals een bijdrage voor een elektrische fiets als een leerling tot nu toe met het taxivervoer naar school gaat.
Aantallen nog onbekend
Ouders die dit schooljaar gebruikmaken van leerlingenvervoer hebben vorig jaar al een vooraankondiging gekregen dat de regels mogelijk zouden gaan veranderen. Zodra de gemeenteraad een besluit heeft genomen, horen zij zo snel mogelijk wat dit voor hun persoonlijke situatie betekent. Op basis van aantallen van het afgelopen schooljaar schat Zaanstad in dat door het verhogen van de kilometerafstand 84 leerlingen niet meer in aanmerking komen voor taxivervoer. Voor 25 van hen vervalt de vervoersvergoeding voor de fiets of het openbaar vervoer. ‘Op basis van andere criteria houdt een deel van deze leerlingen toch recht op leerlingenvervoer. Bijvoorbeeld als een leerling een handicap in het vervoer heeft, dan geldt de kilometerafstand niet,’ aldus de uitleg bij de voorgestelde wijzigingen in de verordening. ‘De daadwerkelijke cijfers hebben we op het moment dat ouders aanvragen doen voor het nieuwe schooljaar en de beoordeling van die aanvragen heeft plaatsgevonden.’
Lastig in coronatijd
De implementatie van de nieuwe werkwijze heeft volgens het college nog wel wat voeten in de aarde, omdat er meer tijd en aandacht geïnvesteerd zal moeten worden in contacten met ouders. Het stimuleren van zelfstandig vervoer en het bieden van maatwerk vragen meer competenties op consulentniveau, schrijft het college. Daarnaast is corona en onzekere factor, en niet alleen wat betreft reisadviezen. ‘Partners en leden van het projectteam hebben vanwege het thuiswerken soms te maken met andere prioriteiten, werkdruk of minder beschikbaarheid door de thuissituatie.’ Maar dat geldt natuurlijk ook voor een deel van ouders die nu nog gebruikmaken van het schoolvervoer.
Weigeringsgronden
Er is een aantal gronden waarop vervoer altijd zal worden afgewezen: wanneer er sprake is van een beperking die korter dan drie maanden zal duren, voor incidenteel vervoer buiten schooltijden dan wel tijdens structureel afwijkende schooltijden die niet zijn aangekondigd in de schoolgids, naar een andere locatie dan de woning, het opvangadres, de opstapplaats, de school of de stageplaats of bij een onvolledige aanvraag. Hieronder valt ook een weigering om de leerling desgevraagd medisch te laten keuren. Ook indien de leerling in de twaalf maanden voorafgaand aan het moment van de aanvraag tweemaal de toegang tot het aangepast vervoer is geweigerd wegens zijn of haar gedrag of van het gezin in en rond het voertuig zal de aanvraag worden geweigerd.
