Op 17 oktober vorig jaar tikten we het woord voor het eerst in: vermakelijkhedenretributie. Die bestond al wel, maar nog niet in Zaanstad. Het plan van het college was om deze ‘attractietaks’ begin dit jaar in te voeren op de Zaanse Schans. Negen maanden later is het voorstel om de heffing opnieuw uit te stellen, tot uiterlijk 1 februari volgend jaar.
‘Het college heeft vertrouwen in de constructieve samenwerking tussen vier grote erfgoed- en culturele partijen op de Zaanse Schans die goede vorderingen maken in het ontwikkelen van een gezamenlijke toegangskaart voor bezoekers,’ schijft het college aan de gemeenteraad. ‘Deze kaart maakt het mogelijk dat toeristen en dagjesmensen vanaf februari meebetalen aan de kosten die de gemeente maakt voor de Zaanse Schans.’ Dat gaat geheel voorbij aan het felle verzet van de ondernemers in het historische wijkje, die gruwen van zo’n Schans Card.
Optimisme
Wethouder van Financiën Hans Krieger laat zich door die oppositie niet uit het veld slaan: ‘We hopen dat de komende maanden meer partijen op de Zaanse Schans zich aansluiten zodat dit alternatieve model kan rekenen op een nóg bredere steun, ook vanuit de ondernemers,’ laat hij weten in een persbericht. Zijn collaga Annette Baerveldt van Toerisme is al even optimistisch. De gemeenteraad wil een duurzaam exploitatiemodel voor de Schans, maar volgens de erfgoedpartijen kan dat alleen behaald worden met de Schans Catd. Volgens de twee ondernemersverenigingen is die kaart juist een garantie voor mislukking.
De Schans Card…
Afgelopen juli tekenden Stichting de Zaanse Schans, De Zaansche Molen, het Zaans museum en het Uurwerkmuseum een intentieovereenkomst om een gezamenlijke toegangskaart te ontwikkelen voor bezoekers. Eén kaart voor parkeren, bezoeken aan de molens en de musea en zelfs toegang tot de toiletten. Volgens de ondernemers is dat een doodlopende weg: mensen die alleen langs het erfgoed willen slenteren en sfeer snuiven gaan niet fors betalen voor attracties die ze helemaal niet willen bezoeken.
… en de retributie
De vermakelijkhedenretributie stuitte juist op fel verzet van de nu samenwerkende hoeders van het erfgoed: die argumenteren dat een toeslag van 0,25 cent op elk kaartje dat wordt verkocht voor een attractie en door toeristische bedrijven zoals de fietseverhuur en de rederij die werken vanaf de Schans oneerlijk is, omdat de commerciële ondernemingen op de Schans zo buiten schot blijven. Daar kunnen mensen immers vrij naar binnen lopen.
‘Constructieve gesprekken’
‘De afgelopen weken is er vooruitgang geboekt. Er vinden constructieve gesprekken plaats over de samenwerking,’ schrijven de beide betrokken wethouders nu, hoewel daar niets van te merken is in de brieven die de ondernemers en de erfgoedpartijen gescheiden van elkaar naar het stadhuis stuurden. Opnieuw uitstel dus: eerst van 1 januari dit jaar tot 1 juni, toen tot 1 okrober en nu tot 1 februaro 2021. Gezien de coronastilte op de voormalige toeristenmagneet betekent dat voor de gemeente geen al te grote financiële aderlating. De gedroomde acht ton die de toeristentaks had moeten opleveren was dit jaar sowieso al lang achterhaald.
Bewoners stil
Bovendien is de noodzaak om op korte termijn te investeren in veiligheid en leefbaarheid door de wegblijvende bezoekers ‘iets minder urgent geworden’. ‘Het college acht het daarom verstandiger om de vier partijen verder te laten werken aan de invoering van de gezamenlijke toegangskaart die op bredere steun kan rekenen.’ Tot op heden hebben zich geen andere partijen bij de vier samenwerkende erfgoedpartijen aangesloten – dus ook de bewoners niet, die in het gekrakeel tot nu toe geen positie hebben ingenomen. Zij genieten van een welkome adempauze en een nazomer zonder te worden overlopen.
Besluit 8 oktober
De gemeenteraad moet op 8 oktober een besluit nemen over het hernieuwde uitstel, wat bij instemming dan met terugwerkende kracht vanaf 1 oktober wordt verleend. De inwerkingtreding van de vermakelijkhedenretributieverordening die op 1 oktober ingaat wordt dan weer teruggeschroefd en de invoering opnieuw opgeschort. Vanaf 1 oktober dienen de erfgoedpartijen al wel voor de zekerheid het aantal bezoekers bij te houden om per kwartaal aangifte te kunnen doen.
Uitstel lijkt aanstaande
Het lijkt er echter op dat het uitstel er wel zal komen. In het Zaanstad Beraad Journaal geven de Partij voor Ouderen en Veiligheid en de PvdA hun mening. Beide zijn er eigenlijk wel klaar mee, maar gezien de coronacrisis moet er dan nog maar een keer geduld geoefend worden. ‘Als de erfgoeddragers en ondernemers die acht ton niet opbrengen, komen de kosten bij de inwoners van Zaanstad terecht,’ zegt PvdA-woordvoerder Tjeerd Pietersma daar. ‘Alle partijen moeten gewoon hun bijdrage aan de gemeenschap betalen.’
Bezoekersstromen reguleren
Stichting de Zaanse Schans heeft ook de opdracht gekregen de bezoekersstromen in goede banen te leiden en met de vermakelijkhedenretributie komt de bijdrage in de kosten die daarvoor moeten worden gemaakt niet op het bordje van de ondernemers. ‘Als de bezoekers weer massaal gaan komen heeft de stichting met parkeerregulering, bijvoorbeeld met tijdsloten, een instrument in de hand om de ondernemers op hun verantwoordelijkheid te wijzen,’ zegt Pietersma.
Een schande
POV-fractievoorzitter Harrie van der Laan vindt het ‘een schande’ wat er op de Schans gebeurt. ‘Laten we invoering van die vermakelijkhedenretributie dan maar uitstellen tot 1 januari. We kunnen dan in kaart brengen wat het effect van de coronacrisis op alle partijen is geweest. En we kunnen kijken wat er nu weer misgaat op de Schans. Misschien concluderen we dan als gemeente dat we de regie helemaal naar ons toe moeten trekken en de stichting moeten opheffen.’
