Het aardgasvrij maken van Nederland levert niet alleen een flinke energiebesparing op, maar zorgt ook voor meer banen en een betere handelsbalans. Dat blijkt uit onderzoek van CE Delft in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en TKI Urban Energy. In Zaanstad zijn de wijk Waterrijk in Assendelft en de Westzanerpolder al gasloos.
Naast 11.000 extra banen per jaar zorgt de energietransitie in de bebouwde omgeving voor 75 miljard euro aan extra investeringen, waarvan bijna 50 miljard in de bouw- en installatiesector. Ook verbetert de handelsbalans met gemiddeld een half miljard euro per jaar, met name doordat er minder aardgas hoeft te worden geïmporteerd.
‘Duurzame wijken zijn een banenmachine. Hiermee kunnen de formerende partijen 11.000 mensen aan werk helpen en tegelijk de CO2-uitstoot fors verlagen,’ aldus directeur Olof van der Gaag van de NVDE. Alternatieven voor aardgas zijn onder andere een goede isolatie, warmtenetten met aardwarmte, volledig op elektriciteit draaiende woningen met warmtepompen, hernieuwbaar gas en duurzame biomassa.
Hogere belasting op aardgas
NVDE wil dat in het regeerakkoord stevige maatregelen voor aardgasvrije wijken worden opgenomen, zoals een hogere belasting op aardgas. Dat is nu zo goedkoop dat de overgang naar aardgasvrije wijken de economische groei beperkt met 0,2 procent per jaar, zo staat in de studie. Wanneer aan de maatschappelijke kosten van aardgas en hernieuwbare alternatieven een prijs wordt gehangen, worden groene maatregelen financieel aantrekkelijker.
‘Deze studie laat zien dat het veel vraagt maar wel kan: alle gebouwen verwarmen met duurzame energie en zonder aardgas. Werving en opleiding van voldoende gekwalificeerde mensen is hiervoor cruciaal,’ waarschuwt Van der Gaag ook.
Zaanstad kijkt vooruit
De gemeente Zaanstad kijkt inmiddels bij alle nieuwe bouwplannen nadrukkelijk naar de energievoorziening. In 2035 moet immers volgens rijksbeleid de bebouwde omgeving grotendeels aardgasvrij zijn. Onderzocht worden onder andere de mogelijkheden van een ‘lokaal, open en slim warmtenet’ dat restwarmte van de industrie met gebouwen in de omgeving verbindt.
In nieuwbouw is de omschakeling uiteraard gemakkelijker te verwezenlijken dan in bestaande wijken. Wethouder Dick Emmer (inmiddels vertrokken naar een nieuwe baan in Hilversum) zei daar eerder dit jaar over: ‘De technologie om andere duurzame warmtebronnen voor verwarming te gebruiken is weliswaar beschikbaar, maar nog niet op grote schaal toegepast in bestaande wijken die nu door aardgas worden verwarmd. Verdere ontwikkeling van technologie, andere financiële oplossingen en nieuwe samenwerkingsvormen zijn daarvoor noodzakelijk.’
Verplichte aansluiting vervallen
Dat er op dit moment in Zaanstad toch nog nieuwe huizen met een aardgasaansluiting worden gebouwd, komt omdat de plannen al in een (te) vergevorderd stadium waren toen de regering eerder dit jaar de verplichte aansluiting voor het Groninger goud schrapte. Voor dergelijke projecten geldt dat het afdwingen van een aanpassing of zelfs verdere medewerking weigeren (door het niet verstrekken van een bouwvergunning of het openbreken van een eerdere overeenkomst) niet alleen juridische risico’s met zich meebrengt, maar ook grote financiële schade en een aanzienlijke vertraging in de bouw.
Burano en Primus Ouwelterrein nog ‘op gas’
Om een beeld te hebben van de schaderisico’s liet de gemeente voor twee projecten een inschatting maken. In de Zaandamse Bleekerstraat (26 woningen op de voormalige fabrieksterreinen van Primus Ouwel en Onrust) werd de schade geschat op 500.000 euro (exclusief BTW) en de vertraging op ongeveer zes maanden. Bij plan Burano op het voormalige Post NL-terrein in Zaandam liep de schadepost op tot 900.000 euro. Daarom worden voorlopig dus toch nog nieuwbouwwoningen met een gasaansluiting gebouwd, hoewel ook die voor 2035 op een andere energiebron zullen moeten overschakelen.
Voor enkele plannen is al overeengekomen dat er gasloos wordt gebouwd, zoals Kreekrijk (900 woningen) en Kop Noordsche Bos (25 woningen). Voor enkele grotere projecten (VVZ, Bannehof) is de gemeente nog in gesprek over ‘duurzaamheidsmaatregelen met uitzicht op gasloos’.
Bedrijfsleven
Nederlandse bedrijven meldden in 2016 samen voor bijna 1,4 miljard euro aan investeringen in energiezuinige maatregelen en 2,6 miljard in milieuvriendelijke technieken, zo bleek deze zomer uit de jaarverslagen van Energie-investeringsaftrek (EIA) en de Milieu-investeringsaftrek\Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (MIA\Vamil). Het bedrijfsleven kreeg hiervan 272 miljoen euro terug via belastingvoordelen.
