Passende woningen creëren prioriteit ouderenbeleid

Zaanstad heeft 200.000 euro subsidie van de provincie gekregen om de doorstroming van ouderen op de woningmarkt in Zaanstreek – Waterland te stimuleren. Begin 2019 waren er in Zaanstad in totaal 28.221 inwoners van 65 jaar en ouder. Naar verwachting stijgt dit aantal tot tegen de 38.500 in 2040. Dat betekent dat het aandeel 65-plussers stijgt van achttien procent nu naar bijna 23 procent over 20 jaar.

Het aantal 75-plussers gaat van 11.000 in 2018 naar 18.500 in 2040 en dat heeft grote consequenties voor de woningvraag. Ouderen blijven al dan niet gedwongen tot op hoge leeftijd zelfstandig wonen en door de afbouw van het traditionele verzorgingshuis groeit de behoefte aan kleinschalige, beschermde woonvormen. Via een simulatiemodel is berekend er 500 beschutte woningen nodig zijn in 2030. Daarnaast zullen woningeigenaren zelf er op tijd over moeten nadenken of ze hun eigen huis kunnen aanpassen aan hun veranderende behoeften of toch zullen moeten verhuizen. Volgens het simulatiemodel moeten er in 2030 zo’n 1100 particuliere woningen izijn aangepast om in de behoefte te voorzien.

Toegankelijkheid

Ook in de huursector dienen de complexen waar veel ouderen wonen beter algemeen toegankelijk worden gemaakt. Dat betekent weinig drempels en gemakkelijk te openen deuren naar de galerijen. Voor ouderen die niet langer zelfstandig kunnen wonen is het streven om verspreid over Zaanstad nieuwe vormen van verzorgd wonen beschikbaar te maken. Tot 2040 gaat het daarbij om 600 extra plekken waar intensieve zorg geleverd kan worden. Dat kan in een kleinschalige woonzorgvorm, in een verpleeghuis of in een zorgwoning. Bevraagde ouderen hebben de volgende prioriteiten (in een willekeurige volgorde):

• Zelfstandigheid, zelfredzaamheid, eigen regie;
• Participatie: meedoen, ertoe doen, van betekenis zijn, gezien worden;
• Sociale netwerken: mensen die naar je omkijken en iets voor je kunnen doen, contact, samenredzaamheid, leefplezier in plaats van eenzaamheid en verveling;
• Desgewenst oud kunnen worden in de eigen wijk;
• Veiligheid (zowel binnenshuis als in de leefomgeving), geborgenheid;
• Mobiliteit (zodat je je al dan niet met met hulp kunt verplaatsen);
• Voorzieningen zoals winkelcentra, gezondheidscentra, openbaar vervoer en dergelijke in de nabijheid zodat je nog lang zelfstandig je leven kunt leiden zoals je dat zelf wilt;
• Ondersteuning voor mantelzorger(s) verdient expliciet aandacht.

Er is inmiddels een is inmiddels een stedelijk aanjaagteam dat de doelstellingen van de gemeente vertaalt naar actie. Daarin zitten onder andere ouderenvertegenwoordigers (Mennistenerf / Pennemes, De Zorgcirkel en Evean), Parteon en Rochdale namens de woningcorporaties, huisartsen, de Sociale Wijkteams en de gemeente. Inmiddels is al duidelijk dat het geschikt maken en houden van bestaande woon(zorg)complexen en het bevorderen van de doorstroming onder ouderen de allerhoogste prioriteit heeft. Daarnaast blijft het inzetten op de nieuwbouw van beschutte woonvormen en woonzorgcomplexen erg belangrijk. In 2020 wordt de programmering voor de volgende gebieden opgesteld:

• MAAK.Midden (Westerkoog, Oud Koog en Oud Zaandijk, Kogerveld en Het Kalf);
• MAAK.Noord: Wormerveer en Krommenie;
• Peperstraat Zaandam;
• Assendelft (Festina Lente);
• Zaandam West en Behouden Haven.

Dit jaar gaat de pilot met vrijwillige woonadviseurs van start die ouderen kunnen adviseren over verbeterpunten aan hun huis om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Wethouder Songül Mutluer zegt in een persbericht: ‘De prioriteiten in het ouderenbeleid zijn breed gedragen en gekozen samen met onze partners en ouderenvertegenwoordigers, op basis van meerdere buurtbijeenkomsten en gesprekken met inwoners. Het uitgangspunt is dat inwoners in de eigen wijk zo prettig en zelfstandig mogelijk kunnen wonen. Soms is een woningaanpassing mogelijk, soms is doorstroming naar een andere woning beter. Welke optie passend is verschilt per inwoner, maar voor alle opties geldt dat we nog meer gaan inzetten op bewustwording en het creëren van extra mogelijkheden om in de woonwensen van onze ouderen tegemoet te komen.’

Ontmoetingsplekken

De gemeente werkt nog aan een subsidieregeling voor woningcorporaties die hun woon(zorg)complexen voor ouderen beter toegankelijk willen maken. Ook komt er met de Zaanse woningcorporaties één gezamenlijke doorstroomregeling waarmee ouderen met een verhuisbehoefte worden ondersteund, bijvoorbeeld via een verhuiskostensubsidie. Tegelijkertijd wordt er onverminderd ingezet op levensloopbestendige nieuwbouw die voldoet aan de behoeftes van deze doelgroep en wordt ook gekeken naar tijdelijke oplossingen. Naast passend wonen hecht Zaanstad veel belang aan het creëren van ontmoetingsruimtes. Daarvoor worden nu plekken gezocht in Hoornseveld, Wormerveer en Zaandam West. In de wijken Zaandam West, Zaandam Zuid, Poelenburg / Peldersveld, Rosmolenwijk en Hoornseveld worden dit jaar wijkanalyses gemaakt om in kaart te brengen aan welke zaken gewerkt moet worden om het prettig ouder worden daar te bevorderen.

(Gratis) vervoer

Vervoer is nog steeds een actueel en lastig vraagstuk. In 2019 is onderzocht welke vervoersmogelijkheden er zijn en hoe die functioneren. Er lijken op zich voldoende mogelijkheden te zijn (regulier openbaar vervoer, aanvullend openbaar vervoer en de vrijwillige buurtbus) en toch ervaren ouderen dat dit ontoereikend is om actief en zelfstandig mee te kunnen doen. In Assendelft / Westzaan en in Zaandam Zuid laat het stedelijk aanjaagteam daarom aanvullend onderzoek doen: is het aanbod voldoende bekend, zijn de prijzen te hoog en sluiten de aanvullende voorzieningen wellicht onvoldoende aan bij de behoefte van de ouderen. Ondertussen wordt in het haalbaarheidsonderzoek naar een stadspas de mogelijkheid van gratis OV voor ouderen met een laag inkomen onderzocht.