Rosa en CU willen in 1940 kaltgestellte raadsleden permanent gedenken

Rosa en de ChristenUnie pleiten voor een permanent herdenkingsmonument in de raadzaal ter nagedachtenis aan de Zaanse raadsleden die in 1940 uit hun functie zijn gezet. Zij willen graag dat de mogelijkheden daarvoor worden onderzocht. In 1940 werden in de toenmalige Zaangemeenten zeventien raadsleden uit het ambt gezet omdat ze joods en/of communist waren.

'In de zomer van dat jaar moesten de communistische raadsleden vertrekken, van wie er één bovendien joods was. Toen in november ook de joodse raadsleden in de Nederlandse gemeenten hun zetel moesten inleveren, had de bezetter de in zijn ogen gevaarlijkste tegenstanders politiek uitgeschakeld. In de Zaanstreek werden deze gedwongen vertrekken destijds slechts met koele mededelingen aangekondigd. In de lokale pers viel nauwelijks empathie of protest te bespeuren; in de raadsnotulen werd vaak alleen vermeld dat de betreffende raadsleden 'afwezig' waren, alsof het om tijdelijk verzuim ging,' schrijven Hans Kuyper (Rosa) en Naomi Vink (CU) in een agenda-initiatief.

Slechts één keerde terug

'In Krommenie was er nog een opmerkelijk voorval. Het communistisch raadslid vertrok begin 1940. Zijn opvolger, P. Kuijper werd formeel voorgedragen als zijn vervanger. Alle geloofsbrieven waren in orde bevonden. Maar door het in de tussentijd uitgevaardigde verbod op de CPN is de heer P. Kuijper nooit daadwerkelijk benoemd in een raadsvergadering. Uit onderzoek van Erik Schaap blijkt dat de gebeurtenissen rond de zeventien raadsleden slechts ten dele zijn gedocumenteerd. Sommigen doken onder of sloten zich aan bij het verzet, terwijl een groot deel de oorlog niet overleefde. Eén van de zeventien keerde terug in de raad: Jan Houtman. Hij bleef nog tot 1970 aan als raadslid voor de CPN in Wormerveer.' 

Stilte doorbreken

Vink en Kuyper vinden het tijd worden dat de stilte rond deze onverkwikkelijke episode in de Zaanse politiek wordt doorbroken. 'Niemand zei er destijds iets van, ook collega raadsleden zeiden hier niets van. Na die tijd is er nooit aandacht geweest voor deze raadsleden. De ChristenUnie en Rosa vinden dat hier verandering in moet komen. In een tijd waarin mensenrechten, democratische waarden en de rechtsstaat wereldwijd onder druk staan, is het noodzakelijk om stil te staan bij momenten in onze eigen lokale geschiedenis waarin democratie en medemenselijkheid plaats maakten voor uitsluiting en vervolging

Het is ook belangrijk om ons af te vragen wat wij zelf zouden doen in zo’n situatie, schrijven de indieners van het agenda-initiatief met de titel Ere wie ere toekomst. 'Zouden we zwijgen uit angst, of zouden we opstaan tegen dit onrecht?'