DZ bindt de strijd aan met 'zorgwekkende bestuurscultuur' gemeente

Zaanstad blijft ernstig achter bij de uitvoering van de Wet open overheid (eerder de Wet openbaarheid van bestuur), stelt Democratisch Zaanstad. 'Wij zijn van mening dat er sprake is van een zorgwekkende bestuurscultuur waarin openheid eerder uitzondering dan regel lijkt.' Er zijn schriftelijke vragen over gesteld.

Uit een benchmarkonderzoek blijkt dat de gemeente gemiddeld 135 Wob-verzoeken per jaar ontvangt – bijna drie keer zoveel als het landelijk gemiddelde. Toch wordt bijna 40 procent daarvan geweigerd en wordt bijna de helft te laat afgehandeld. 'Daarmee overtreedt de gemeente structureel de wettelijke termijnen.' Sinds de invoering van de Woo in 2022 zijn gemeenten verplicht om actief informatie te publiceren, zoals rapporten, beleidsstukken en besluiten. 'In Zaanstad gebeurt dat vrijwel niet. Ook ontbreekt een openbaar register met Woo-verzoeken, terwijl dat inmiddels landelijk de norm is. Er wordt veel gepraat over openheid, maar in de praktijk blijft het bij goede bedoelingen,' aldus DZ.

Verbeterpunten

Volgens de partij wordt de uitvoering van de Woo bovendien belemmerd door gebrek aan juridische kennis, archiefdeskundigheid en ICT-systemen. De gemeente beschikt slechts over één parttime Woo-contactpersoon, 'volstrekt onvoldoende voor een organisatie van deze omvang'.  Democratisch Zaanstad verwacht dat het college met een concreet plan komt voor verbetering:

• Een volledig en actueel openbaar Woo-register;

• Versterking van juridische en archiefkundige capaciteit;

•  Actieve publicatie van beleid en besluiten;

• Een laagdrempelig aanspreekpunt voor inwoners;

• Een cultuuromslag richting een open overheid.

Zaanstad kende in de periode 2018 – 2020 een afwijzingsratio van ruim 37 procent, tegenover dertien procent landelijk. De gemiddelde afhandelingstijd bedroeg zeven weken, terwijl wettelijk maximaal vier weken is toegestaan plus een eventuele verlenging van twee weken. Volgens de Rekenkamer zijn organisatorische randvoorwaarden zoals procedures, taakverdeling en registratie, maar ontbreekt een expliciet beleid met heldere doelstellingen, besluittermijnen en klanttevredenheidsnormen.

Kosten vs vertrouwen

Zaanstad investeert ongeveer 300.000 euro per jaar voor de implementatie van de Woo, waaronder het opzetten van systemen, het aannemen van personeel, het aanpassen van processen en het publiceren van informatie. Volgens DZ gaat een volledige implementatie met een open openbaarmakingsplatform en se inzet van extra expertise): circa twee ton per jaar extra kosten. Eén van de vragen van DZ is of het college zich bewust is van 'het risico dat inwoners het vertrouwen verliezen in de overheid als fundamentele informatieverzoeken structureel niet of te laat worden gehonoreerd'.