Oppervlaktewater Nauerna niet veilig: kraanwater voor schapen

Foto: Pixabay / Bonnie Kittle

De Gezondheidsdienst voor dieren (Royal GD) in Deventer heeft in opdracht van Zaanstad onderzoek gedaan naar een drink- en graasplek voor schapen bij Nauerna, naar aanleiding van eerder pathologisch onderzoek op een gestorven lam. De uitkomsten daarvan geven aan dat het water niet veilig is voor dieren, maar er gaat van overheidswege verder niets concreets gebeuren.

Op 9 september van Royal GD in samenwerking met een milieuadviesbureau monsters van de grond, grond- en oppervlaktewater en slib op door veehoudster Elly Molenmaker aangewezen plekken. Analyses daarvan wezen uit dat het oppervlaktewater ongeschikt is als drinkwater voor schapen en dat er sprake is van een vergiftigingsrisico voor deze dieren. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier oordeelde al eerder dat het oppervlaktewater in deze omgeving ongeschikt is als drinkwater voor vee. De oorzaak daarvan blijft echter wat vaag: het bepalen van de herkomst van eventuele verontreiniging was geen onderdeel van het onderzoek. Maar de gemeente sluit uit dat de naastgelegen vuilstort van Afvalzorg de boosdoener is.

Geen verband

‘De analyseresultaten van de watermonsters zijn getoetst aan normen voor veedrinkwaterkwaliteit. Hieruit blijkt dat concentraties ijzer, natrium en zwavel (sulfaat) de normen overschrijden en dat andere stoffen verhoogd voorkomen. De eigenaar van de schapen doet de aanname dat er een verband is tussen de sterfte van schapen en de nabijgelegen stortplaats. De gemeente concludeert op basis van het rapport van de GD en na beoordeling door het adviesbureau dat de resultaten van het onderzoek geen indicatie geven voor een verband tussen de gemeten concentraties in bodem, sediment en water en de aanwezigheid van de stortplaats,’ aldus een brief van het college aan de gemeenteraad.

Vragen D66

De verklaring voor de gemeten waterkwaliteit is volgens het hoogheemraadschap de lage ligging van de locatie ten opzichte van het Noordzeekanaal: ‘De gemeten waarden zijn vergelijkbaar met de gehaltes op andere locaties langs het Noordzeekanaal. Het HHNK ziet geen aanleiding om de waterkwaliteit verder te onderzoeken.’ Die passage bevreemdt D66-raadslid Flip Hoedemaeker, die er nu schriftelijke vragen over heeft gesteld. Op grond van welke gegevens is deze conclusie getrokken en kunnen deze gegevens beschikbaar worden gesteld aan de raad?

Leidingwater

Royal GD doet de aanbeveling om de schapen die in Nauerna grazen van leidingwater te voorzien en de situatie samen met andere experts nader te beschouwen. De eerder opgemaakte pathologierapporten van gestorven dieren laten zien dat sprake is van weefselafwijkingen die mogelijk passen bij een chronische ijzervergiftiging. De conclusies van beide onderzoeken wijzen daarbij op directe en indirecte gezondheidsrisico’s voor schapen. De resultaten van het bodem- en slibonderzoek zijn getoetst aan de Wet bodembescherming en wijzen niet op een sterke verontreiniging. De gevonden hoge sulfaatgehalten vormen geen direct risico voor de schapen.

Weigering meting

Royal GD stelt in haar rapport dat tijdens het bedrijfsbezoek door de gemeente is aangegeven dat Afvalzorg voor één specifieke locatie langs de dijk geen toestemming heeft gegeven voor het nemen van monsters, ‘op het stuk land direct aan de andere kant van het woonhuis’. Ook daar wil Hoedemaeker het zijne van weten: wat is de reden dat Afvalzorg deze meting geweigerd heeft? Het advies van GD luidt om alsnog onderzoek te laten doen op de betreffende plek, maar onduidelijk is of de gemeente dat ter harte gaat nemen.

RIVM-onderzoek

Al met al is D66 er nog immer niet gerust op dat de volksgezondheid niet in het geding is. Omdat de veiligheid niet gegarandeerd kon worden besloot de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 15 augustus 2018 tot een gedeeltelijke vernietiging van het bestemmingsplan en gaf Zaanstad opdracht om in een nieuw besluit de veiligheid van recreëren in Park Nauerna te waarborgen. Na de uitspraak heeft Afvalzorg aanvullende onderzoeksrapporten opgesteld en heeft de gemeente het bureau Tauw / Witteveen + Bos (TWB) om een second opinion gevraagd. Het leidde tot een verzoek aan de GGD om een toetsingskader voor percolaat en stortgas op te stellen, maar Zaanstad, de provincie, de Belangengroep Nauerna en Afvalzorg konden het er niet over eens worden en schakelden het RIVM in.

De vraag of en hoe (en met welke maatregelen) er veilig gerecreëerd kan worden op de voormalige stortplaats Nauerna moest daarmee een helder antwoord krijgen, voor nu en in de toekomst. Inmiddels is gebleken dat het RIVM pas volgend jaar echt met het vraagstuk aan de slag kan gaan. ‘Het is helaas een traject met de nodige hobbels. Dit zit in de capaciteit bij het RIVM, de technische complexiteit van het onderzoek maar ook in de complexiteit van het samenbrengen van de verschillende wensen van de betrokken uitvoeringspartners,’ aldus de collegebrief.

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen