De Aanpak 075 – vorig jaar geïntroduceerd als Top 075 naar de Amsterdamse criminele Top 600 – bereikt inmiddels 23 probleemjongeren tussen vijftien en 24 jaar, van wie twee uit buurgemeenten. Een jaar na de start zijn de ervaringen positief, al laat corona ook hier sporen na omdat fysieke contacten beperkter zijn. En juist dat lijkt een voorwaarde voor het slagen van de aanpak: er bovenop zitten.
Het project dat in eerste instantie twee jaar loopt heeft tot doel jongeren die duidelijk de verkeerde richting op gaan een zet de andere kant op te geven. Recidivebeperking, gedragsverandering en voorkomen dat broertjes en/of zusjes afglijden staan daarbij voorop. Vrijblijvend is de het traject voor de meeste deelnemers niet: ruim 70 procent moet zich houden aan schorsingsvoorwaarden bij een voorwaardelijke straf die door de rechter is opgelegd. Dat betekent dat die sanctie als een zwaard van Damocles boven hun hoofden hangt: afhaken betekent alsnog de straf ondergaan. Bij het geringe aantal jongeren bij wie deze stok achter de deur ontbreekt wordt samen met ouders, eventuele andere familieleden, de school en rolmodellen gewerkt aan de motivatie om mee te (blijven) doen.
Hulpverleningsmoe
Sinds september vorig jaar zijn vanuit het Zorg en Veiligheidshuis Zaanstreek – Waterland twee regisseurs aan het werk die begonnen met met dertien jongeren die volgens politie de hoogste prioriteit behoorden te hebben. De 075-regisseurs hebben met de meeste jongeren zelf contact. Afhankelijk van de situatie wordt een plan van aanpak opgesteld. In alle gevallen is sprake van jongeren uit gezinnen met een stapeling van problemen, die al jaren bekend zijn bij hulpverlenende instanties en die hulpverleningsmoeheid vertonen. ‘Het vergt een lange adem, onconventionele middelen en doorzettingsvermogen om het vertrouwen te winnen dat nodig is om daadwerkelijke effectieve stappen binnen het gezin te kunnen zetten,’ schrijft het college in een tussentijdse rapportage over de Aanpak 075 aan de raad.
Resultaten
Wat het terugdringen van recidive betreft heeft het afgelopen jaar laten zien dat het succes vooral afhangt van de samenwerking tussen de gemeente, de politie en het Openbaar Ministerie. ‘Hoe sneller een jongere in de Aanpak 075 de consequenties van zijn criminele gedrag voelt, des te beter het resultaat is.’ Gedragsverandering wordt vooral positief beïnvloed door de inzet van een persoonlijke coach. Er wordt nu gewerkt aan de opbouw van een pool van verschillende coaches die maatwerk kunnen leveren en in de toekomst ook kunnen worden ingezet voor de Back on Track-aanpak waar het Rijk 1,63 miljoen euro in steekt. Het effect van Aanpak 075 op broertjes en zusjus is in dit stadium nog niet te meten.
Onderzoek
Emeritus hoogleraar Jeugdstrafrecht en Jeugdbescherming Ido Weijers is gevraagd om wetenschappelijk onderzoek te doen naar de effectiviteit van de Aanpak 075, en waarvan de resultaten in 2023 worden verwacht. Duidelijk is al wel dat de meeste 075-jongeren veel van school wisselen vanwege ongewenst gedrag. Scholen worden daarom waar nodig nauw betrokken bij de Aanpak 075. In de toekomst moet er een standaardisering van afspraken met scholen komen zodat eerder en beter is vast te stellen waar het misgaat met een jongere.
Tussenlaag
Burgemeester en Wethouders hebben de afdeling Openbare Orde en Veiligheid inmiddels opdracht gegeven om een persoonsgerichte aanpak op te starten voor risicojongeren die straatoverlast of andere incidenten veroorzaken om de voorkomen dat zij afglijden naar de Aanpak 075. Deze tussenlaag kan ook worden ingezet om jongeren die de hardere aanpak niet meer nodig hebben af te schalen totdat ze op eigen kracht verder kunnen in het leven.
