Rechtvaardigen de vijf acties met preventief fouilleren die dit jaar in Zaanstad werden gehouden voordat het coronaspook ging rondwaren en die in totaal negentien wapens opleverden het verlengen van de mogelijkheid om deze maatregel in te zetten tot tenminste 1 juli volgend jaar? De SP en GroenLinks hebben er grote twijfels bij; de burgemeester niet.
In 2019 ging het om 74 wapens die verspreid over 22 controleacties in de veiligheidsrisicogebieden Zaandam centrum, Russische Buurt en Poelenburg van de straat werden gehaald. ‘De opbrengst van preventief fouilleren wordt als hoog beoordeeld door de driehoek-partners,’ antwoordt Jan Hamming op vragen van Roland van Braam (SP) en Hildr Vogelesang (GL) die door de virusuitbraak en het zomerreces nogal lang zijn blijven liggen. Die driehoek bestaamt uit het Openbaar Ministerie, de politie en de burgemeester, in de gemeente verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid.
Ook Amsterdam ‘om’
Het besluit om de veiligheidsrisicogebieden in stand te laten werd op het laatste nippertje aan de gemeenteraad medegedeeld en SP en GL hadden daarmee even de hoop dat Zaanstad ervan af was, maar niets is minder waar. De twee partijen stelden hun vragen op een moment dat burgemeester Femke Halsema het plan om preventief fouilleren ook in Amsterdam in te voeren terugtrok, maar ook in de hoofdstad ziet de wereld er inmiddels anders uit. Donderdag werd duidelijk dat Amsterdam er ook mee gaat beginnen vanwege het toenemende wapengebruik in de stad. Vooralsnog op proef en voor slechts een maand, maar de aanvankelijke bezwaren tegen de kans op etnisch profileren zijn opzij geschoven in het belang van de veiligheid. Wel kijken onafhankelijke waarnemers mee om discriminatie te voorkomen.
Politiecapaciteit
In Zaanstad maken zowel de politie en het Openbaar Ministerie als het college zich zorgen over de ontwikkeling van het wapenbezit en -gebruik. ‘De incidenten die plaatvinden hebben grote impact op de veiligheid en het gevoel van veiligheid in de Zaanse straten. Tegen die tendens moeten we ons op alle mogelijke manieren blijven verzetten. Preventief fouilleren is een van die manieren,’ schrijft Hamming. ‘Het is bovendien een effectief middel om mensen ertoe te bewegen geen wapens bij zich te dragen in openbare ruimte.’ Eén van de bezwaren tegen dit middel is dat het té veel politiecapaciteit zou opslokken tegen een te geringe opbengst. Ook dat bestrijdt de burgemeester, hoewel de slagkracht van het politieapparaat hem wel zorgen baart.
Maatregelen
‘Er is op dit moment een landelijk tekort aan operationele politiecapaciteit. Ontwikkelingen in de samenleving dragen daarnaast bij aan een toename van het werkaanbod van de basispolitiezorg, de opsporing en de informatieorganisatie. Er zijn zorgen over de druk op de politiecapaciteit en het welzijn van politiemensen. Er wordt door het college en de politie zelf geconstateerd dat de vastgestelde formatie binnen de politie niet toereikend is om te voldoen aan de eisen die de samenleving nu en in de toekomst aan de politie stelt,’ schrijft hij. ‘Verschillende maatregelen, zoals de verkorting van de basis politieopleiding van drie naar twee jaar en de uitbreiding van opleidingscapaciteit moeten ertoe leiden dat in 2025 het tekort is weggewerkt.’
Efficiënt
De burgemeester belooft dat hij waar dat maar mogelijk is invloed zal blijven uitoefenen om dit onderwerp op de agenda te zetten. Maar de politie-inzet die gepaard gaat met de preventief fouilleeracties is volgens hem beperkt. ‘In 2019 betrof het vooralsnog in totaal (inclusief voorbereiding op en afhandeling van de controles) 0,17 fte. Gezien de wapenproblematiek waar Zaanstad mee kampt en de resultaten die deze inzet oplevert, zijn de driehoek-partners het erover eens dat dit een efficiënte besteding van de schaarse politiecapaciteit is.’
