Hoe combineer je drie miljoen bezoekers per jaar aan de Zaanse Schans met de zorg voor erfgoed, vroeg Het Parool zich het afgelopen weekeinde af. Het antwoord in het kort: veel praten met de ondernemers en wanneer dat niet lukt desnoods procederen.
Geen bierfietsen, geen straatmuzikant die blues speelt, maar wel een man in klederdracht met accordeon die oude Zaanse liedjes zingt, zegt directeur Peter-Jan van Steenbergen. Dat lijkt logisch en simpel, maar ligt nog niet zo voor de hand op openbaar terrein. De Schans is immers een plek waar ook ‘gewoon’ gewoond en gewerkt wordt. En er loopt bijvoorbeeld een gemeentelijk fietspad doorheen.
Toekomstperspectieven
Sinds het merendeel van de bijna 40 panden tien jaar gelegen in handen kwam van woningcorporatie Parteon en het Amsterdamse Stadsherstel (samen Stadsherstel Zaanstreek) en de gemeente Zaanstad zich terugtrok, is het accent meer en meer op het beschermen van het erfgoed en minder op de commerciële exploitatie komen te liggen. Maar dat houdt de toeristen niet tegen: van de gemiddeld 30.000 belangstellenden per jaar in de eerste 30 jaar na de opening in 1961 groeide het aantal bezoekers aan de Schans tot twee miljoen anno nu en drie miljoen lijkt binnen handbereik. Dat zorgt voor discussies over onder meer het heffen van entree. Op vrijwillige basis, zoals dat ook gebeurt bij de ingang van de Amsterdamse Waterleidingduinen. De opbrengst kan dan worden gebruikt voor het onderhoud van het erfgoedpark en voor de financiering van maatregelen om de drukte op te vangen.
Toen Stadsherstel erin stapte was er sprake van een financiële noodsituatie, zegt adjunct-directeur Michiel van der Burght in Het Parool. Voor de gemeente was het erfgoed een bodemloze put. ‘Het plan was om aan de rand van het gebied een plukje nieuwbouwwoningen in Zaanse stijl neer te zetten. Dat had voor een stevig fundament moeten zorgen onder de financiën. Een nieuw bestemmingsplan heeft een streep door die plannen gezet. Dat was voor ons een verrassing, en eerlijk gezegd ook een flinke tegenvaller.’
Zaanse krotten
Door de groei van het aantal bezoekers staat de Zaanse Schans er inmiddels financieel stukken beter voor en wordt het meerderheidsbelang dat de Amsterdamse instelling heeft in de gebouwen volgende week overgedragen aan de stichting Zaanse Schans. Zo komt er een einde aan de verbintenis van Stadsherstel met het Zaanse erfgoed. Hoewel… Stadsherstel heeft een nieuw werkterrein ontdekt. ‘In Amsterdam hebben we veel oude panden gered, het gaat nu ontzettend goed met de stad. De Zaanstreek is voor ons aantrekkelijk terrein. Daar kom je nog krotten tegen,’ zegt Van der Burght. Je ziet hem bijna glunderen.
