De zwakke wijken van Zaanstad beslaan een groter gebied dat alleen Poelenburg en Peldersveld. Ook ‘kwetsbaar’ zijn Zaandam Zuid (en dan met name de Bomenbuurt), de Kogerveldwijk, de Rosmolenwijk en Hoornseveld, een aaneengesloten gebied met zo’n 45.000 inwoners ofwel 30 procent van de Zaanse bevolking.
Het gebied dat aan te duiden is als Zaandam Oost zou daarom net als Poelenburg en Peldersveld extra aandacht moeten krijgen met op de problemen toegesneden maatregelen. De gemeente heeft de negentien wijken van Zaanstad onder de loep genomen nadat de gemeenteraad een motie aannam om het Pact Poelenburg Peldersveld breder te trekken. Daar gaat veel geld en aandacht naartoe, wat niet altijd even goed begrepen wordt door inwoners in andere delen van de gemeente. Ook daar is het immers niet altijd en overal hosanna.
Wormerveer en Krommenie
Wat uit de gebruikte analyses en rapportages en gesprekken met wijkmanagers naar voren is gekomen is dat wijken vaak een te ruim begrip zijn voor het bepalen van zaken als leefbaarheid en kansengelijkheid en dat veeleer op buurtniveau of zelfs nog kleinschaliger moet worden gekeken naar ‘zwakke’ gebieden. Zaanstad telt 50 buurten en de zwakste vallen voor het grootste deel in de al genoemde zwakkere wijken. Maar ook de Rosariumbuurt in Krommenie, Rooswijk (de grote flats en mogelijk ook de oude laagbouw ten noorden van de Guisweg), de Noorderhoofdbuurt in Krommenie en Wormerveer Noord hebben kenmerken van een kwetsbaar gebied.
Groeiend aantal zwakke gebieden
Kenmerken die bepalend zijn voor de kansen van de bewoners van een wijk zijn onder andere de kwaliteit van de woningen, het opleidingsniveau van de bewoners, de aanwezige voorzieningen, de veiligheid en de fysieke omgeving, meedoen en sociale binding, het aantal bewoners met een niet-westerse achtergrond, het aantal eenoudergezinnen, het gemiddelde inkomen, laaggeletterdheid en gezondheid. Wordt dat allemaal in ogenschouw genomen dan is in de toekomst nóg een aantal buurten kwetsbaar, namelijk – in afnemende mate – de Boerejonkerbuurt, de Burgemeestersbuurt, de Kogerveldbuurt, de Russische Buurt en de Spoorbuurt.
Ministerie
De gemeente is momenteel in gesprek met het ministerie van Binnenlandse Zaken over een mogelijke samenwerking rond kwetsbare wijken, waarbij Zaandam Oost is aangewezen als één van de zestien stedelijke vernieuwingsgebieden in Nederland waar het ministerie gaat werken aan ‘een verkenning en – waar nodig en mogelijk – benutting van integrale ontwikkelingsmogelijkheden’. Wat dat precies inhoudt is op dit moment nog niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat het Pact Poelenburg Peldersveld niet zomaar één op één over andere wijken die extra aandacht behoeven kan worden uitgerold. Elke wijk – of buurt – heeft een specifieke, eigen problematiek. ‘Zomaar kopiëren en plakken van maatregelen is daarom niet effectief,’ schrijft het college aan de gemeenteraad.
Met de nu vergaarde kennis wordt verder gekeken naar mogelijke interventies in kwetsbare wijken, buurten of bijvoorbeeld wooncomplexen. Voor het onderzoek van de wijen werd gebruikgemaakt van de volgende monitors:
- Rapportage leefbaarheid in Nederland 2018;
- De Leefbaarometer die de leefbaarheid in alle buurten en wijken definieert als ‘de mate waarin de leefomgeving aansluit bij de voorwaarden en behoeften die er door de mens aan worden gesteld’;
- De Zaanse Wijkenmonitor met rond 60 indicatoren op vier dimensies: leefomgeving, capaciteiten (van bewoners), meedoen en sociale binding;
- De lokale Kansenongelijkheidskaart- en analyse.
