Daar waar in de drie andere proefgemeenten die deelnamen aan de actie Schoon op de kaart de hoeveelheid afval, flesjes en blikjes op straat afnam, ging die in Zaanstad juist omhoog en ook nam de hoeveelheid flesjes in het zwerfafval toe. Waar dat aan lag is niet duidelijk, maar wel helder is dat de gemeente een punt zet achter de pilot.
Zaanstad werd in de zomer van vorig jaar benaderd door Ahold en Nederland Schoon met het verzoek om mee te doen aan de proef voor het terugdringen van zwerfvuil en kleine plastic flessen in het bijzonder. Ook Rotterdam, Meierijstad (Veghel, Schijndel en St. Oedenrode) en Heerenveen deden mee, met als doel om de omgeving schoner te maken. Verkopers van de flesjes zouden zelf zorg dragen voor het opruimen van de rommel in een straal van eerst 100 en later 25 meter rond hun bedrijf en speciale bakken plaatsen voor lege exemplaren. De pilot begon vorig jaar september en duurde tot 1 mei dit jaar.
Bezwaren
Een aantal raadsfracties tekende gaandeweg de proef bezwaren aan tegen de deelname van Zaanstad omdat hierdoor de unanimiteit van het besluit over aansluiting bij de Statiegeldalliantie zou worden ondergraven. Het dagelijks bestuur bestreed dat toen, maar schrijft nu dat terugkijkend op het gebeuren de proef een ongelukkige start kende. Nederland Schoon ging enthousiast aan de slag in een te groot gebied, waarover vooraf geen afstemming met de gemeente was geweest. Gaandeweg wijzigde de focus een aantal keren, waardoor bij de gemeente verwarring ontstond over het doel, de werkwijze en de gang van zaken. Nederland Schoon liep er tegenaan geen goede ingang te kunnen vinden naar met name de Centrum-winkeliers. Toch heerst daar wel tevredenheid over de proef.
De verhoudingen van het onderzoek naar #zwerfie-drankverpakkingen in Zaanstad van vandaag. Drie keer zoveel blikjes als flesjes. En dat is overal zo. Dus waarom ook geen plannen voor #statiegeld op blikjes, beste @SvVeldhoven? pic.twitter.com/z9zjIt9tom
— Zwerfinator (@zwerfinator) February 22, 2019
‘De gemeente blijft van mening dat het invoeren van statiegeld een logische stap is om de hoeveelheid petflesjes in het zwerfafval te reduceren. De inzet van de gemeente is, gezien de resultaten van de proef, niet langer zinvol. Daarom is met Nederland Schoon afgesproken dat de proef in de huidige vorm niet wordt voortgezet,’ staat nu in een brief van het college aan de gemeenteraad.
EU-regels
Deze zomer wordt vanuit Brussel een EU-aanwijsbesluit verwacht waarin de verantwoordelijkheid voor zwerfafval volledig bij de verpakkende industrie komt te liggen. Hierbij wordt ook voorgeschreven dat gemeenten en het bedrijfsleven stevig moeten samenwerken. Het college wil nu samen met Nederland Schoon nagaan wat dit voor de zwerfafvalaanpak betekent. Verder wordt doorgewerkt aan het in kaart brengen van schoonadoptanten en wordt opnieuw ingezet op een bewustwordingsproces onder met name leerlingen van scholen voor voortgezet onderwijs.
Nederlands beleid
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven heeft in de strijd tegen plastic soep afspraken gemaakt met het verpakkend bedrijfsleven: eind 2020 zitten er 70 tot 90 procent minder plastic flesjes in het zwerfafval en wordt 90 procent van de kleine flessen hergebruikt. Als die doelen niet gehaald worden, zal in 2021 statiegeld worden ingevoerd op plastic flesjes.
