De gemeente gaat de 24 bij haar bekende inwoners die zich inzetten voor het schoonhouden van een afgebakend stuk openbare ruimte daarvoor niet langer een vergoeding geven, maar belonen met onder meer een waardebon, een gezamenlijk educatief uitstapje en geldelijke steun voor een door de groep ingebracht maatschappelijk initiatief. Het college waardeert de inzet van de gebiedsschoonmakers, maar het werd te duur om te controleren of ze hun vergoeding wel waard waren.
In 2016 en 2017 organiseerde Nederland Schoon het landelijke proefproject Schoon Belonen en in Zaanstad leidde dit tot Schoon in mijn Wijk: de adoptie van een stukje schoon te houden woonomgeving. Zogenoemde schoonadoptanten kregen daarvoor tot dit jaar een financiële vergoeding gebaseerd op een puntensysteem, maar omdat het hierbij ging om ‘een individuele beloning op basis van de geleverde prestatie’ wilde de gemeente wel in de gaten houden of de gemaakte afspraken werden nagekomen.
Praktische obstakels
Voor die controle moesten echter ‘hoge kosten’ worden gemaakt want de praktische uitvoerbaarheid van het ‘monitoren’ van de schoonmakers bleek een obstakel: het was niet altijd bekend wanneer de schoonadoptanten precies actief waren en bovendien konden ze ook op de hielen gevolgd zijn door nieuwe vervuilers, met geen zichtbaar resultaat van hun inspanningen als gevolg. Saillant detail: de gemeentelijke beloning werd door de meeste opruimers niet in eigen zak gestoken, maar aan een goed doel geschonken. Daar profiteerden eind vorig jaar onder meer de buurthuizen De Lorzie en Het Brandtweer, verpleeghuis Oostergouw en de Zaanse Stichting Dierenzorg van.
Nieuwe werkwijze
Vanaf dit jaar gaat het echter allemaal anders. Alle individuele schoonmakers worden jaarlijks als groep coor de gemeente uitgenodigd voor ‘een leuke bijeenkomst’ zodat ze een community kunnen gaan vormen en daarnaast krijgen ze de mogelijkheid om een maatschappelijk initiatief te ondersteunen. ‘Door dit in de media onder de aandacht te brengen maken we jaarlijks duidelijk welke meerwaarde deze vrijwilligers hebben,’ schrijft het college aan de gemeenteraad.
Dit jaar is een bedrag van 7000 euro beschikbaar voor de beloning van de opruimers. Dat geld wordt als volgt verdeeld:
- Er wordt 3000 euro gebruikt voor het steunen van maatschappelijke initiatieven. De schoonadoptanten wordt gevraagd om in het voorjaar met voorstellen te komen voor een evenement of een voorziening. De ideeën worden aan het eind van het voorjaar beoordeeld. Bij de jurering spelen ook de schoonadoptanten zelf een rol. Zij vormen als het ware een adviescommissie met een stem over de besteding van het budget, waarbij de gemeente uiteindelijk de beslissende stem heeft.
- In het lopende jaar wordt voor alle schoonadoptanten een uitstapje georganiseerd naar een relevante bestemming, bijvoorbeeld een afvalverwerker of een recyclingbedrijf. Hiervoor wordt 2000 euro gereserveerd. Aan de instellingen voor verstandelijk gehandicapten wordt hiervan een klein bedrag uitgekeerd als bijdrage aan een passend uitstapje.
- Aan het eind van het jaar ontvangt elke schoonadoptant een waardebon en een persoonlijk bedankje in de vorm van een kaart of een bezoekje. Hiervoor is 2000 beschikbaar.
Uit de beantwoording van een vragenlijst is gebleken dat schoonadoptanten zich voornamelijk als zodanig inzetten omdat ze een schone buurt belangrijk vinden. In het eerste kwartaal van dit jaar zal aan alle gebiedsbeheerders en de gebiedsteams worden gevraagd om ook zoveel mogelijk ‘stille’ opruimers te benaderen met de vraag of zij geregistreerd willen worden, zodat ze kunnen worden toegevoegd aan de community.
