Van de bijna acht miljoen woningen in ons land op 1 januari 2021 was 42 procent een rijtjeshuis, dat wil zeggen onderdeel van een blok van tenminste drie huizen. In Zaanstad was dat zelfs net iets meer dan de helft: 51 procent. Hier neemt het aandeel meergezinswoningen zoals appartementen (was 36,9 procent) echter rap toe. Dat komt voornamelijk door de wens om binnenstedelijk te bouwen.
Landelijk gezien was 36 procent van alle woningen een meergezinswoning, dertien procent vrijstaand en negen procent een twee-onder-een-kapper, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. In Zaanstad was het aandeel vrijstaande woningen met 5,4 procent het kleinst, terwijl 6,7 procent van alle woningen een twee-onder-een-kapper was. De huidige woningvoorraad is een erfenis van vele jaren waarin verschillend werd gebouwd, maar ook van (selectieve) sloop en wijzigingen in woningtype door bijvoorbeeld splitsing, samenvoeging en transformaties. Zo is negentien procent (1,5 miljoen) van de huidige woningen vooroorlogs.
Rijtjeshuizen vormen 30 procent van de vooroorlogse voorraad, een veel kleiner aandeel dus dan van de hele tegenwoordige voorraad, terwijl één op de vijf van de nog bestaande vooroorlogse woningen vrijstaand is. De meergezinswoningen van voor de oorlog hebben een heel ander karakter dan de moderne van nu: dat zijn voornamelijk boven- en benedenwoningen.
Dat het rijtjeshuis momenteel domineert, heeft te maken met ontwikkelingen tussen 1945 en 2005. Toen was het rijtjeshuis het best vertegenwoordigd. Vooral in de periode 1965 – 1985 zijn heel veel rijtjeshuizen opgeleverd die nog altijd bestaan. Meer dan de helft van de woningen uit de overgebleven voorraad uit deze periode is een rijtjeshuis. Het is bovendien het tijdperk waarin de meeste woningen van de huidige voorraad zijn gebouwd.
Gestapelde bouw nu favoriet
Het aandeel meergezinswoningen uit de periode 1965 – 1985 is het kleinst van alle bouwjaarklassen. Bij de nieuwere woningen is het aandeel groter, en bij de nieuwste woningen (bouwjaar 2005 – 2021) hebben meergezinswoningen met 47 procent de overhand. Het aandeel vrijstaande woningen en twee-onder-kap-woningen is in de voorraad met bouwjaar 1965 – 1985 ook klein (9,5 respectievelijk 6,7 procent). Bij woningen gebouwd in 2005 en later is dit aandeel nóg kleiner.
