Rijkswaterstaat maakt zich zorgen. Het Havenbedrijf Amsterdam ook. Bedrijven trekken aan de bel. De ontwikkeling van het Hembrugterrein voor wonen, recreatie en bedrijvigheid is verre van een gelopen race. En intussen denderen de plannenmakers door.
Het is een geschenk, dat relatief onontgonnen terrein aan het Noordzeekanaal – maar lag het maar ergens anders! Niet ingeklemd tussen industrieterreinen en aan een drukke vaarroute waar van alles en nog wat wordt vervoerd in zeereuzen die alleen maar groter worden. Omdat het gebied zo uniek is met zijn monumentale panden en lang verwaarloosde natuur en ook nog eens aan de rand van Amsterdam ligt, is het een buitenkansje voor ontwikkelaars op allerlei terreinen. Die graag de nadelen over het hoofd wensen te zien, zo lijkt het.
Lawaai en stank
Wonen wordt op het Hembrugterrein geen onverdeeld genoegen: mensen zullen er rekening moeten houden met lawaai en stank. Duizend broodnodige woningen zijn er gepland, maar ook hotels en horeca. Een ‘kunstcentrum van internationaal niveau’ in de voormalige Artillerie Inrichtingen pal naast het kanaal, met een groot dakrestaurant en maximaal 150 hotelkamers. Extra bedden naast het hotel met zo’n 120 kamers waarvoor Taets al afspraken heeft gemaakt met het Rijksvastgoedbedrijf.
Kunstcentrum The Next
Beheermaatschappij Amerborgh is de drijvende kracht achter kunstcentrum The Next. Dat is volgens de website van Amerborgh ‘een concept waar toptalent een podium krijgt om zich te presenteren’. ‘Een multidisciplinaire plek voor next generation mondiale kunst & cultuur, wonen en leven; een ontmoetingsplaats van topniveau die zich nestelt in het dagelijkse leven en de cultuurbeleving van een breed Amsterdams en internationaal publiek.’
Er is al een eerste schetsontwerp gemaakt door het bureau OMA van de internationaal vermaarde architect Rem Koolhaas en onderdeel van de ambitieuze plannen is een steiger voor de deur, voor een rechtstreekse vaarverbinding met Amsterdam. Het is het laatste voorbeeld van de botsende belangen in het gebied: steigers en andere aanlegvoorzieningen aan de oevers van het Noordzeekanaal zijn in de visie van onder andere Rijkswaterstaat uitgesloten en onbespreekbaar.
In plaats van plezierverbindingen met cultuurminnende dagjesmensen ziet Rijkswaterstaat met name in de binnenvaartsector een groei van het aantal kegelschepen – schepen die gevaarlijke of schadelijke stoffen aan boord hebben en daarom volgens wettelijk voorschrift overdag één of meer blauwe kegels moet voeren. Schepen die de industrie draaiende houden en zorgen voor werkgelegenheid, maar die ook een risicofactor inhouden voor alles wat op de oevers gebeurt. Dat staat op gespannen voet met een ontspannen ‘cultuurbeleving’.
Steun voor Oliehandel Anton van Megen
De beroepsvaart moet bovendien van brandstof voorzien worden. Rijkswaterstaat schrijft in zijn zienswijze op het ontwerp omgevingsplan Noordzeekanaalgebied ‘blij’ te zijn te vernemen ‘dat er aandacht is voor de bunkerfaciliteit en de voortzetting van deze faciliteit ook voor de komende tien jaar’. Dat gaat over het bedrijf van Anton van Megen aan de Zaandamse Havenstraat, dat bezwaar tegen die dealine van tien jaar heeft gemaakt en ook daarna op dezelfde plek wil blijven zitten.
‘In het omgevingspian wordt beschreven dat er een verbod zal komen voor het aanleggen en/of bunkeren van kegelschepen op de nieuwe locatie. RWS vraagt de gemeente aandacht om andere mogelijkheden te bezien, zodat onder andere het bunkeren van kegelschepen ook in de toekomst in deze regio kan worden ondervangen,’ staat in de reactie op de gemeentelijke invulling van het Hembrugterrein.
De overheidsdienst ziet bovendien ook wel in dat met de toename van bewoning rond het water de behoefte aan waterrecreatie zal toenemen. Maar dat is nu juist op het Noordzeekanaal niet de bedoeling.
Havenbedrijf Amsterdam
Een andere ‘dwarsligger’ is het Havenbedrijf Amsterdam. ‘Delen van Hembrug zijn dermate milieubelast, onder andere vanwege de nabijheid van de haven- en industrieactiviteiten en overvliegende vliegtuigen, dat een optimaal woon- en leefklimaat niet haalbaar is en juist enorm onder druk staat. Wij benadrukken dat er naast dit lawaai sprake is van een opeenstapeling van geluid (verkeers- en vliegtuiglawaai), hinder van stof en geur en mogelijk gevaar door externe veiligheidsaspecten,’ heeft dat laten weten. ‘Naar ons idee is in het voorliggend omgevingsplan, gezien de milieubelasting en het beoogde woonprogramma, de goede ruimtelijke ordening in het geding en daarmee ook de maatschappelijke uitvoerbaarheid.’
Hamburg en haar HafenCity
Dat het wel kan, dat bouwen in de haven, bewijst Hamburg , waar in HafenCity (fotoimpressie hieronder) met uitzicht op industrie en alles wat daarbij hoort (vaak peperdure) duizenden woningen zijn neergezet. Maar de haven van Hamburg ziet de toekomst niet met vertrouwen tegemoet omdat hij eigenlijk op de verkeerde plek ligt en Rotterdam en Antwerpen sreeds verder voorbij ziet streven. De Noordzeekanaalhavens groeien juist en krijgen met de tweede zeesluis in IJmuiden nog meer potentieel.
‘Wij merken verder op dat vanuit gezondheidsoverwegingen de Wereldgezondheidsorganisatie steeds meer aandringt op strengere normen voor milieubelastingen’, schijft het Havenbedrijf Amsterdam ook nog. ‘Aanbevelingen leiden op Europees en landelijk niveau tot continue aanscherping van de milieubelasting op woningen en in leefgebieden. Zodra de woningen eenmaal gerealiseerd zijn zal dit ten koste gaan van de bedrijven op industrieterreinen zoals Westpoort. Het is in het belang van een goede ruimtelijke ordening rekening te houden met reële ontwikkelingen op het gebied van leefbaarheid waarvoor maatschappelijke draagvlak in wet- en regelgeving groeiende is.’
Alleen huizen in het noorden
Dat betekent overigens niet dat het Havenbedrijf helemaal tegen huizen op het Hembrugterrein is. Maar bouw alles aan de noordkant, zo stelt het voor. ‘Het meer noordelijk projecteren van het woonprogramma werkt preventief als het gaat om de te verwachten klachten van de nieuwe bewoners. De gemeente Zaanstad overweegt het opzetten van een klachtenloket (….). Dit ontslaat de gemeente echter niet van de plicht om in deze fase alle optimalisatiemogelijkheden te benutten om te komen tot een goede leefomgeving en om klachten te voorkomen.’
.
