Scenario's voor warmtetransitie in Krommenie en Zaandam Oost in beeld gebracht

Elke gemeente in Nederland is bij wet verplicht om uiterlijk 31 december 2026 een Warmteprogramma vast te stellen waarin de voorkeursoplossingen voor een aardgasvrije energievoorziening per gebied zijn omschreven met inbegrip van de fasering. Zaanstad heeft nu de uitgangspunten van de  Transitievisie Warmte uit 2021 omgezet in drie startnotities met een algemeen beleidsstuk en voorstellen voor de startgebieden Krommenie en Zaandam Oost.

Wat veel inwoners zich nog onvoldoende realiseren is dat aardgasvrij geen vrije keuze is, maar een door het Rijk opgelegde verplichting. Als het gas ophoudt te stromen moet er een alternatief operationeel zijn. De gemeente moet daarom de haalbaarheid, schaalbaarheid, uitvoerbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van de mogelijkheden in beeld brengen in de zeer verschillende wijken en buurten van Zaanstad: waar in het ene gebied een warmtenetwerk mogelijk de beste oplossing is, kan dat een kilometer verderop heel anders zijn. 

Veel zaken ongewis

Een eerste bijeenkomst in Krommenie over een warmtenetwerk werd een flop. Niet alleen vanwege het gegeven dat veel inwoners meenden de eventuele komst van een warmtenetwerk simpelweg weg te kunnen stemmen, maar ook omdat er nog zoveel zaken ongewis zijn. In de Transitievisie Warmte kwam Krommenie als kansrijk voor verduurzaming van de warmtevoorziening naar voren vanwege het relatief hoge percentage corporatiewoningen in Oost (Rosariumbuurt, Snuiverbuurt, Noorderhoofd- en Zuiderhoofdbuurt). Inmiddels heeft netbeheerder Liander echter gewaarschuwd voor een beperkte capaciteit op het  elektriciteitsnet is. Dit vormt een knelpunt voor grootschalige elektrificatie van warmtevoorzieningen in het hele gebied - en dat geldt eigenlijk ook voor de hele gemeente.

Voorkeursopties

Wat Krommenie en (delen van) Zaandam Oost betreft worden nu de voorkeursopties in beeld gebracht. Waar de gemeenteraad unaniem op hamert is dat bewoners stap voor stap worden meegenomen in het proces en voldoende kunnen participeren in de besluitvorming, terwijl tegelijkertijd duidelijk moet zijn dat er andere belanghebbenden zijn die een belangrijke stem in het geheel hebben; in Krommenie bijvoorbeeld:

• Huurdersoverleg Zaanstad;

• Zaanse Energie Koöperatie;

• Ondernemersverenigingen;

• Woningcorporatie Parteon;

• Netbeheerder Liander;

• Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier;

• Omliggende gemeenten rondom Zaanstad Noord;

• Beheerders maatschappelijk vastgoed;

• Zorg- en onderwijsinstellingen;

• Provincie;

• Nationaal Warmtefonds;

• Huisvuilcentrale (HVC).

Zaandam Oost is een focusgebied in het kader van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waar voor de circa 47.000 inwoners geldt dat de leefbaarheid en veiligheid structureel onder druk staan. De partners van het Pact Zaandam Oost werken aan een sterke, veerkrachtige wijk, met inzet op thema’s als jeugd, armoede en participatie, gezondheid, veiligheid en wonen. Ook de bewoners van dit deel van de gemeente betrekken bij de warmtetransitie zal een andere aanpak vergen dan in Krommenie, zo is de gemeente zich bewust, terwijl ook hier verschillen te zien zijn. Zo laten  delen van de Kogerveldwijk en Hoornseveld tekenen van verbetering en nieuwe instroom zien.

Zaandam Oost.

Zaanstad heeft in 2019 samen met Firan en PDENH in Zaandam Oost al een eigen warmtenet opgericht: het Warmtenetwerk Zaanstad BV. De gemeente heeft 39 procent van de aandelen in WNZ in bezit. In 2022 waren er ruim 1.800 aansluitingen op het netwerk, met name in Peldersveld. De warmteproductie wordt hoofdzakelijk verzorgd door de biomassacentrale in de Pascalstraat, die door Essent is overgenomen van Bio Forte en die op termijn zal verdwijnen om plaats te maken voor een schonere warmtebron.