Oekraïners steeds zelfredzamer, maar ook meer psychische problemen

Zaanstad telt op dit moment vier gemeentelijke opvanglocaties voor Oekraïense vluchtelingen met maximaal plek voor 694 menen. Volgens de laatste gegevens stonden er op 6 juni 761 Oekraïners ingeschreven in de gemeente, verdeeld over de officiële en particuliere opvang.

Landelijk zijn bijna alle voor vluchtelingen uit Oekraïne beschikbare bedden bezet en Zaanstad vormt geen uitzondering op dat beeld. Begin vorige maand vonden 610 mensen onderdak via de gemeente en 151 via inwoners. De verdeling van de opvangplekken is:

• Et Buut (maximaal 45 plekken), tot 4 maart 2026 met een mogelijkheid tot verlenging;

• Flexwoningen Assendelft (maximaal 192 plekken), tot maart 2026;

• Saendenborch (maximaal 450 plekken), tot november 2026;

• Te slopen woning Wormerveer (maximaal zeven plekken), tot november 2025.

De opvang verloopt goed, stelt het college in een update voor de gemeenteraad. 'Dankzij de inzet van onze Oekraïense relatiemanager en tolken in de verschillende opvanglocaties kunnen de Oekraïners ondersteund en geholpen worden in hun eigen taal. We merken dat de Oekraïense vluchtelingen steeds zelfredzamer worden. We zijn ook erg tevreden over de samenwerking met het Leger des Heils, dat verantwoordelijk is voor het management in opvanglocatie Saendenborch.'

Psychische problemen

Wel krijgen medewerkers in de opvang steeds vaker te maken met zorgvragen rondom trauma en ook met middelenmisbruik en/of overlastgevend gedrag. 'Het kan lastig zijn om een juiste plek voor deze mensen te vinden, mede omdat landelijke coördinatie voor de opvang en zorg van Oekraïners met specifieke zorgbehoeften ontbreekt. Naarmate de oorlog langer duurt, nemen door de uitzichtloosheid ook de psychische problemen onder bewoners toe. Sinds april 2025 is voor acht uur per week een Oekraïense GGZ-psycholoog gestart in Saendenborch. Hier wordt volop gebruik van gemaakt. Mocht het nodig zijn, dan zal gekeken worden naar een uitbreiding van de uren.' 

Zorglocatie

Zaanstad en Purmerend willen daarnaast samen de mogelijkheden van een zorglocatie onderzoeken waar Oekraïense vluchtelingen met gedrag dat de veiligheid van anderen in gevaar kan brengen met extra begeleiding en beveiliging kunnen worden opgevangen. Bij de flexwoningen aan de Noorderveenweg in Assendelft is het wekelijkse spreekuur door het Leger des Heils en de relatiemanager van de gemeente inmiddels teruggebracht naar één keer in de vier weken, en alleen door het Leger des Heils. Ook het aantal uren dat de huismeester aanwezig is is teruggebracht, omdat de mensen inmiddels zelfredzaam genoeg zijn en alles goed verloopt. Er zijn ook geen klachten van omwonenden.

Eigen bijdrage

Sinds dit jaar moeten Oekraïense vluchtelingen met een inkomen een verplichte eigen bijdrage betalen voor de opvang waarin zij verblijven. Deze bijdrage geldt alleen voor Oekraïners vanaf achttien jaar en voor maximaal twee volwassenen in een gezin. De eigen bijdrage is 105 euro per maand per volwassene voor gas, water en elektra met een maximum van 210 euro per maand per gezin. Per 1 oktober wordt dit bedrag verhoogd naar 244,22 per maand per volwassene. De geïnde inkomsten uit de bijdragen moeten worden afgedragen aan het Rijk.

In Zaanstad zijn waren op 6 juni 304 Oekraïense inwoners verplicht tot een eigen bijdrage, wat tot die peildatum 137.965 euro had opgeleverd. In uitzonderlijke gevallen kan vrijstelling worden verleend, wat voor twaalf mensen gold. Achttien kijken tegen een betalingsachterstand aan. 'De doelgroep komt over het algemeen de betalingsplicht na en persoonlijke benadering leidt in de meeste gevallen ertoe dat bewoners met een betalingsachterstand zich alsnog melden en het bedrag betalen,' aldus het college.