Combinatie van preventie en repressie werpt vruchten af in Zaandam Oost

Uit rapportages van de politie, arbeidsinspectie en andere diensten blijkt dat criminele netwerken actief zijn in en misbruik maken van de kwetsbaarheid van de inwoners van Zaandam Oost. Het effectief aanpakken van de kansenongelijkheid in dit gebied staat daardoor onder druk, maar een hoofddoel van het Pact Zaandam Oost is de jeugd die daar opgroeit ervan te overtuigen dat misdaad op termijn niet loont.

Optreden tegen ondermijning is een belangrijke succesfactor voor de doelen van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waarvoor ook Zaandam Oost is aangewezen. Zoals lector Politie en Openbaar Bestuur Pieter Tops het verwoordde tijdens een Zaanstad Beraad: 'Repressie zonder preventie is eindeloos. Preventie zonder repressie is tandeloos.' De overheid moet daarom duidelijk en zichtbaar optreden tegen ondermijning. De inschatting is dat criminele netwerken in Zaandam Oost alleen al met de malafide glazenwasserij jaarlijks miljoenen verdienen.

Arbeidsmigranten

Ook is een verdienmodel gevonden in het illegaal huisvesten van arbeidsmigranten, 'op mensonterende wijze tegen woekerprijzen,' aldus het colllege. Daarbij wordt op grote schaal gefraudeerd; denk aan hypotheekfraude, adresfraude, uitkeringsfraude, belastingontduiking en illegale kamerverhuur. Dit leidt tot grote misstanden zoals het op agressieve wijze overnemen van de reguliere woningvoorraad, grootschalige overbewoning en onhoudbare druk op de zorg- en onderwijsvoorzieningen, waardoor de leefbaarheid en veiligheid verder onder druk komen te staan.

Speciaal team

Zaandam Oost is door de veiligheidspartners als handhavingsknelpunt aangewezen. Om de problematiek effectief en duurzaam aan te pakken wordt samen met onder andere de Nederlandse Arbeidsinspectie, Belastingdienst, het Regionale Informatie- en Expertisecentrum, het Openbaar Ministerie en de politie de integrale handhaving en opsporing versterkt. 'Middelen en instrumenten die binnen het bereik van de gemeente liggen, grijpen we met beide handen aan. Het Team Wijkgerichte Overlast speelt hierin een belangrijke rol,' aldus een raadsinformatiebrief.

Controle inschrijvingen

Een correcte registratie van adressen van inwoners is belangrijk en niet alleen om fraude te voorkomen. Met een onjuist woonadres kan iemand sociale voorzieningen mislopen, maar ook kan het ertoe leiden dat boetes niet kunnen worden geïnd of dat er te veel of te weinig toeslagen worden ontvangen. Daarom is er ook een Landelijke Aanpak Adreskwaliteit. Een adresonderzoek kan bestaan uit een huisbezoek, waarvoor strenge regels gelden wat betreft privacybescherming en andere richtlijnen.

Minderjarigen

Soms wordt bij een dergelijk bezoek een minderjarige gesproken die alleen thuis is. Volgens de wet kan iedere persoon vanaf zestien jaar zelf inlichtingen geven over de woon- en verblijfssituatie. 'Om een gedegen onderzoek uit te voeren zullen minderjarigen door toezichthouders niet worden bevraagd naar informatie die kan worden gebruikt in een onderzoek naar de bewoning. Wel vragen toezichthouders naar de aanwezigheid van ouders of verzorgers. Er zal dan een herbezoek op een ander moment plaatsvinden,' schrijft het college aan de raad.

Als een bewoner de Nederlandse (of Engelse) taal niet voldoende machtig is, kan er altijd via een professionele tolkendienst met de bewoner worden gecommuniceerd. De toezichthouders kunnen daar via hun werktelefoon inbellen. Tijdens grotere en integrale samenwerkingen met bijvoorbeeld de politie of het interventieteam wordt een fysieke tolk ingezet die mee gaat.

Pilot

Bewoners die worden aangetroffen zonder inschrijving in de gemeente worden aangespoord dit wel te doen of ambtshalve ingeschreven. Toezichthouders maken hiervoor ter plaatse een afspraak voor de bewoners en nemen relevante informatie op. In een werkgroep versnelde inschrijving Basisregistratie Personen is samen met de afdeling Burgerzaken een pilot opgestart om bewoners ter plaatse in te schrijven. Hierdoor worden doelgroepen sneller uit de anonimiteit gehaald en hebben zij eerder toegang tot verzekeringen, zorg of toeslagen. Ook kan woon- en adresfraude hier eerder mee worden onderschept.

Vergunningplicht

De term overbewoning wordt gebruikt wanneer er meer personen op een adres worden aangetroffen dan waar de woning voor is bedoeld of ingericht. De landelijke richtlijn is niet meer dan één persoon per twaalf vierkante meter. In Zaandam Oost is regelmatig sprake van overbewoning en illegale kamerverhuur. Vanuit de Huisvestingsverordening kan Zaanstad hierop handhaven. Bij overbewoning door illegale kamerverhuur wordt er een juridisch traject opgestart en volgt een schrijven richting de eigenaar van het pand. Ook wordt gehandhaafd op de huisvestingsvergunningsplicht. Die geldt voor alle bewoners van zestien jaar of ouder die zich in Poelenburg en Peldersveld in een particuliere of sociale huurwoning vestigen. Dat nalaten kan een boete van 515 euro opleveren.

Cijfers 2024 

 Hieronder een overzicht van beschikbare cijfers en resultaten van het interventieteam en een aantal aanvullende cijfers:

• Basisregistratie Personen: 425 controles uitgevoerd.

• Kamerverhuur: 271 controles uitgevoerd.

• Huisvestingsvergunningsplicht 249 controles uitgevoerd.

• Sprintweken (Speedlab Glazenwassers): 120 controles uitgevoerd.

• Aantal constateringen van illegale kamerverhuur in Zaandam-Oost: 38.

• Aantal beschikkingen (bestuurlijke boetes) opgelegd: 28.

• Huisvestingsvergunning: In 2024 zijn er 82 cauties (de mededeling aan een verdachte dat hij of zij het recht heeft om te zwijgen, red.) medegedeeld, waarbij zestien bewoners daadwerkelijk zijn beboet voor het niet aanvragen van de huisvestingsvergunning.

• Illegale kamerverhuur: twee keer intrekking huurcontract na vaststelling illegale verhuur. Boetes illegale kamerverhuur totaal 40.500, waaronder recidive.

• Uitkeringsfraude: 46 uitkeringen beëindigd.

• Pandsluitingen: tien pandsluitingen vanwege illegale prostitutie, één horecapand gesloten na een schietincident, acht pandsluitingen vanwege vondst verdovende middelen.

• Vergunning glazenwasserij: 105 vergunningen aangevraagd, 40 aanvragen zijn via de Wet Bibob-toets buiten behandeling gesteld, 29 vergunningen zijn toegekend en 36 aanvragen zijn nog in behandeling. Handhaving van de vergunningsplicht: er zijn inmiddels 30 voornemens voor het opleggen van een last onder dwangsom van 20.000 euro uitgereikt.