De FNV hekelt het gedrag van werkgevers die hun personeel willen laten opdraaien voor de kosten van de coronacrisis. ‘Wij willen socialer uit de crisis komen. En niet dat als de economie weer aantrekt, de groei voornamelijk plaats gaat vinden door een toename van onzekere flexcontracten en achterblijvende lonen, net zoals na de vorige crisis,’ zegt arbeidsvoorwaardencoördinator Zakaria Boufangacha.
De vakbond heeft dit jaar tot 1 december in totaal 192 CAO’s afgesloten voor anderhalf miljoen mensen. Dit zijn er door de coronacrisis minder dan de drie voorgaande jaren, toen op 1 december gemiddeld 260 collectieve arbeidsovereenkomsten waren afgesloten voor rond de twee miljoen mensen. Er zijn dit jaar iets minder afspraken gemaakt over zekerheid voor werknemers, zoals tijdelijke banen omzetten naar onbepaaldetijdscontracten, een maximum aantal flexwerkers of alleen tijdelijk personeel voor tijdelijk werk. In 36 procent van de CAO’s zijn deze afspraken gemaakt, voor zo’n 900.000 werknemers. Vorig jaar was dat 40 procent. De loonstijging was in de eerste maanden het CAO-seizoen gemiddeld 3,2 procent. Over het hele seizoen zijn de lonen gemiddeld 2,4 procent verhoogd.
Verslechteringen
‘Voor het uitbreken van de crisis maakten we steeds meer goede CAO-afspraken op het gebied van meer vaste banen en meer loon. Daar moesten we flink voor knokken. De economie draaide al jaren goed, maar werkenden profiteerden daar laat van. Nu, sinds de coronacrisis, mogen werkenden als eerste de rekening betalen, als het aan de werkgevers ligt,’ blikt Boufangacha terug op het afgelopen jaar. Werkgevers gebruiken de crisis om in te zetten op loonmatiging en verslechtering van de arbeidsvoorwaarden, zoals het verlagen of afschaffen van onregelmatigheidstoeslagen. Ook in sectoren die floreren sinds de corona-uitbraak, zoals de pakketbezorging, supermarkten en in de winkelstraat, investeren werkgevers te weinig in het personeel.
Winst naar aandeelhouders
‘Daar worden nu torenhoge winsten gemaakt. Maar werkenden zien hun koopkracht er niet of nauwelijks op vooruit gaan. Ook flink wat bedrijven in de metaal en voedselindustrie draaien goed. Maar de grootmetaal-CAO loopt vast en bij Douwe Egberts krijgt de nieuwe topman tien miljoen tekengeld, terwijl werknemers moeten vechten voor koopkrachtbehoud. Ook worden zij geconfronteerd met reorganisaties, zodat er weer snel dividend kan worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Op deze manier zijn de werkgevers de crisis alleen maar aan het verdiepen,’ aldus de vakbondsman.
Meer geld en zekerheid
Hij vindt het’niet uit te leggen dat werknemers in de winkelstraten, in de supermarkten en de distributiecentra amper mee mogen delen van de hoge winsten’. ‘Het is hard nodig dat meer geld en zekerheid naar werkenden gaat. Op deze manier komen we juist sneller uit de crisis. Het is dan ook zeer teleurstellend dat werknemers in de metaal, transport en supermarkten moeten actievoeren om een eerlijker deel op te eisen. Overal waar het aantoonbaar slecht gaat, is de FNV bereid tot maatwerkafspraken. ‘Maar er moet wel perspectief zijn voor mensen, zoals uitzicht op meer zekerheid als het beter gaat, of behoud van werk met arbeidsduurverkorting en afspraken om eerder te kunnen stoppen met werken.‘
Overheid
In publieke sectoren verlopen de onderhandelingen ook moeizaam. Boufangacha: ‘Het kabinet heeft wel miljarden over om te investeren in bedrijven, maar investeren in al die vitale beroepen in de publieke sector, zoals in de zorg, onderwijs, gemeentes en handhaving, is ze blijkbaar een brug te ver. Waar blijft de waardering voor deze vitale beroepen?’
Zware beroepen
De FNV heeft wel in tien CAO’s voor zo’n 88.000 mensen met lichamelijk zware beroepen afspraken kunnen maken waarmee het mogelijk is om eerder te stoppen. Onder andere in de bouw en afbouw, ambulance en bij DSM is dat nu mogelijk. Vorig jaar waren er vier afspraken voor 440.000 mensen, waarin vooral de verpleeg- en verzorgingshuizen met 380.000 werknemers opvallen. In zestien CAO’s heeft de FNV afspraken gemaakt over het generatiepact: minder werken met behoud van salaris en pensioenopbouw.
