De Ondernemingsraad en de directie van het wankelende Amsterdamse Afval Energiebedrijf hebben eigenaar gemeente Amsterdam per brief laten weten tegen een fusie met HVC te zijn. Onder de aandeelhouders van HVC, waaronder Zaanstad, lijkt op dit moment ‘geen of nauwelijks draagvlak te zijn’ voor een overname van AEB. Maar toch hebben de laatste een overname van AEB en samenwerking met Amsterdam niet op voorhand afgewezen.
Dat staat in een notitie die wethouder Sanna Munnikendam naar de gemeenteraad heeft gestuurd. Er komt op verzoek van Amsterdam een oriënterend onderzoek naar een fusie, maar onder de eigenaren van HVC leeft de vrees het paard van Troje binnen te halen, zo valt uit het schrijven te distilleren. Amsterdam zal in één klap 20 tot 25 procent van de aandelen van het fusiebedrijf in handen krijgen en daarmee een stempel kunnen drukken op de manier van werken. Alle gemeenten die hun afval bij AEB lieten verwerken komen in het kielzog van de hoofdstad mee en zullen ook nog eens 20 procent van de aandelen in het uitgebreide bedrijf verwerven. De positie van de huidige aandeelhouders van HVC – 46 gemeenten en zes waterschappen – wordt daarmee danig verzwakt. Zaanstad bezit nu negen procent van de HVC-aandelen.
Tegenpolen
Zaanstad en Alkmaar waren in 1991 de oprichters van het bedrijf, de verzelfstandigde huisvuilcentrale Alkmaar. Sindsdien gaat het crescendo, en is de focus in de loop der jaren verschoven van de verwerking van huishoudelijk afval naar de productie van grondstoffen en energie. HVC is actief geworden in duurzame energieprojecten zoals de productie van warmte-, wind- en zonne-energie naast de afvalverwerking. Ongeveer de helft van de capaciteit voor dat laatste wordt inmiddels ingezet voor afval van derden, zoals instellingen en bedrijven. Het bedrijf vertegenwoordigt op dit moment ‘een aanzienlijke waarde’, schrijft Munnikendam, ‘met een eigen vermogen van circa 115 miljoen euro en een goed gevulde portefeuille’. AEB daarentegen zweeft op de rand van een faillissement.
Voors en tegens
Iedere aandeelhouder van HVC staat garant voor de betaling van de rente en aflossing – inclusief eventuele boeterente – voor geldleningen die het bedrijf aangaat. Dat zou ook gelden voor Amsterdam – maar dat gaat van 100 procent eigenaar van een hopeloos functionerende onderneming naar een gedeeld eigenaarschap van een florerend bedrijf met een zorgenkindje, te weten AEB. De voordelen voor Amsterdam lijken dan ook helder – maar wat hebben de HVC’ers eraan? Naast de gebruikelijke fusieoverwegingen als overlappende activiteiten, schaal- en synergievoordelen en kostenbesparingen op het gebied van onder andere logistiek en overhead doemen vooral grote obstakels op: het verwaarloosde onderhoud en de technische staat van de installaties van AEB en de cultuurverschillen tussen beide bedrijven. Ook de verwerking van slib is een aandachtspunt tijdens het uit te voeren onderzoek.
Stevig gesprek
De aandeelhouders van HVC zijn op 20 september door de voorzitter van de Raad van Commissarissen en de directie van het bedrijf bijgepraat over de ontwikkelingen en dat was volgens de wethouder ‘een stevig gesprek’. Het gevoel dat deze uitleg te laat kwam werd breed gedragen. ‘De indruk bij de aandeelhouders dat ze niet tijdig en/of volledig over dit traject zijn geïnformeerd, is slechts gedeeltelijk weggenomen. Dit heeft tot vragen geleid bij de aandeelhouders over het beoordelingsvermogen van de directie en RvC, gelet op de gevoeligheden en publiciteit op dit punt.’ Op basis van de statuten mág de directie een verandering in de samenwerkingen of bedrijfsomvang van HVC laten onderzoeken. Van de directie van een publiek ‘geregeerd’ bedrijf mag echter wel ‘bestuurlijke sensitiviteit in relatie tot de statutair vastgelegde grenzen aan haar eigen bevoegdheid verwacht worden,’ schrijft Munnikendam. Ofwel: geen oog hebben voor negatieve publiciteit en voor de positie van wethouders die hun gemeenteraden tevreden moeten houden is een blunder van jewelste.
Afspraken
Tijdens de bijeenkomst is een aantal afspraken gemaakt over de nu te volgen marsroute, waar onder andere deel van uitmaakt dat voorafgaand aan een mogelijk vervolgonderzoek naar een fusie een bijzondere aandeelhoudersvergadering plaatsvindt. De raad van Zaanstad wordt daar ook bij betrokken, aldus Munnikendam. ‘Indien het vervolgonderzoek bevestigt dat voldaan wordt aan de gestelde eisen, zal een voorstel tot samenwerking met Amsterdam/AEB ter besluitvorming worden voorgelegd aan de aandeelhoudersvergadering. Voorafgaande aan deze aandeelhoudersvergadering zal de gemeenteraad bij dit voorstel betrokken worden.’
