Om de samenhang van de opgaven in het Noordzeekanaalgebied in beeld te brengen is alle relevante informatie over de activiteiten van de Nationale Omgevingsvisie (Novi), de energietransitie en de overige ruimtelijk-economische ontwikkelingen gebundeld in een nieuwe uitgave Noordzeekanaalgebied in ontwikkeling 2022.
Het rapport is een vervolg op het Uitvoeringsprogramma NZKG en biedt een actuele inzage in de verschillende programma’s in het gebied. In de komende jaren gaat er veel veranderen in onze regio. Wat Zaanstad betreft ligt de focus op de ontwikkelingen op het Hembrugterrein, de voorziene transformatie van de Achtersluispolder naar wonen en werken en de aanleg van de Dam tot Dam fietsroute.
De ontwikkelingen in het hele havengebied van de Metropoolregio Ansterdam worden beperkt door de schaarste aan fysieke ruimte in hectares, de schaarste aan milieu- en risicoruimte, de schaarste op het elektriciteitsnet op de korte en de middellange termijn en de schaarste op de arbeidsmarkt. Deze laatste wordt de komende jaren nog groter, aldus het rapport.
Heel veel banen
In 2020 waren er in de gemeenten langs het kanaal meer dan 830.000 banen, een stijging van ruim 17.000 ten opzichte van 2019. Ruim 86.000 van deze banen zijn op de bedrijventerreinen langs het Noordzeekanaal gesitueerd, een stijging van bijna 1700 ten opzichte van 2019. Sinds de eerste meting in 2014 groeide de werkgelegenheid vooral in het Amsterdamse havengebied. Daar nam de zakelijke dienstverlening toe en kwamen er stadsverzorgende bedrijven bij.
Voor de verdere uitwerking van de gebiedsaanpak zijn vijf uitgangspunten vastgesteld:
- De Amsterdamse haven – inclusief Zandam, Beverwijk en IJmuiden – moet zich gaan ontwikkelen tot een hub voor duurzame brandstof en goederenstromen;
- Er moet ruimte worden gevonden voor circulaire economie en bedrijventerreinen;
- De Novi-gebiedsaanpak moet helderheid scheppen over de ruimtelijke ontwikkelingen in de Houtrakpolder;
- In de Novi-gebiedsaanpak wordt sturend richting gegeven aan hoe gezondheid en leefbaarheid in het Noordzeekanaalgebied en met name de IJmond zich ontwikkelen;
- Duidelijk moet worden hoe de toekomst van de piekwaterberging eruit komt te zien.
Wat dat laatste betreft wordt in de polders die zijn drooggemaakt om het Noodzeekanaal te graven nu gezocht wordt naar plekken waar overtollig water kan worden opgevangen. ‘Dat zal betekenen dat het landschap en de ecologie daar mogelijk kan veranderen. Dit biedt kansen voor landschapsontwikkeling, versterking van de ecologische structuren en recreatief gebruik.’
In het Noordzeekanaalgebied zijn vijf projecten van regionaal belang in de Cluster Energie Strategie 1.0 opgenomen: een stoomnet in de haven van Amsterdam, een warmtenet in de IJmond, lokale waterstofinfrastructuur in Zaanstad en in de haven van Amsterdam en verzwaring van het regionale elektriciteitsnet. Het komende jaar moet duidelijk worden wat de milieu-ruimtelijke impact van de projecten is en hoe dit op een zorgvuldige manier kan worden ingepast. De CES is gebaseerd op de transitiepaden die bedrijven hebben geformuleerd, zoals het overstappen van kolen naar waterstof of van aardgas naar elektriciteit.
Tate & Lyle
De fabriek van Tate & Lyle in Koog aan de Zaan wordt genoemd als voorloper in de omschakeling van aardgas naar waterstof. In de fabriek waar van maïs allerlei zetmeelproducten gemaakt worden wordt nu via warmte-krachtkoppeling stoom en elektriciteit opgewekt voor de eigen productieprocessen, met behulp van aardgas. Om de CO2-uitstoot te reduceren worden verschillende strategieën verkend. Een deel van de processen kan geëlektrificeerd worden door groene elektriciteit in te kopen en de bestaande voorzieningen uit te faseren.
Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid om restwarmte te leveren aan de buurt, maar een scenario voor de langere termijn is om in plaats van aardgas waterstof te gebruiken voor stoomopwekking. Dit wordt op zijn vroegst in 2030 voorzien. De businesscase voor waterstof wordt interessant naarmate meer partijen in de regio de overstap willen maken, aldus de rapportage.
