Zaanstad en Amsterdam onderaan in onderzoek naar brede welvaart

De laagste scores voor ‘brede welvaart’ in de Metropoolregio Amsterdam zijn voor de hoofdstad en voor Zaanstad. Dat blijkt uit de onderzoeksgegevens van bureau Atlas over de afgelopen 20 jaar, waarvan de resultaten zijn gepresenteerd in de Atlas voor Gemeenten 2024. Dit betekent overigens allerminst dat de beide steden onaantrekkelijk zouden zijn om te wonen. 

Bloemendaal en Laren hebben in de MRA de hoogste scores, met onderaan Amsterdam en Zaanstad. Om gemeenten op het gebied van brede welvaart met elkaar te kunnen vergelijken, ontwikkelden de onderzoekers een bredewelvaartsindex. Deze index is opgebouwd uit 34 indicatoren en acht dimensies. Het gaat daarbij onder meer om materiële welvaart, gezondheid en welzijn, woonplezier, sociale cohesie en veiligheid. In het beeld voor Nederland als geheel valt op dat de materiële welvaart, veiligheid, sociale cohesie en woonplezier in de landelijke gebieden over het algemeen groter zijn dan in de steden.

Stedelijke gemeenten scoren aan de andere kant relatief hoog op werk en opleiding. Van de 50 (groot)stedelijke gemeenten scoort Hengelo het hoogst, met een indexcijfer van 55. Rotterdam scoort in deze top 50 het laagst, met 31. In deze top 50 staan tien MRA-gemeenten, aangevoerd door Hilversum (op plek acht) en gevolgd door Amstelveen (negen) en Haarlemmermeer (op veertien). In de MRA staan Bloemendaal en Laren op de eerste plaats (indexcijfer 64), gevolgd door Blaricum (62) en Heemstede (62). Onderaan bungelen Almere (44) en Zaanstad en Amsterdam, die beide een score van 42 halen. Het gemiddelde indexcijfer van de 30 MRA-gemeenten is 53.

Gekeken naar deelregio’s is het hoogste gemiddelde indexcijfer voor Gooi en Vechtstreek (59), gevolgd door Zuid-Kennemerland (57). De regio’s Almere - Lelystad (46) en Amsterdam (42) zijn de hekkensluiters. Een relatief laag indexcijfer voor brede welvaart wil niet zeggen dat een gemeente niet aantrekkelijk is om in te wonen. In de landelijke woonaantrekkelijkheidsindex staat Amsterdam op de eerste plaats, gevolgd door Amstelveen. Ook de MRA-gemeenten Hilversum (zes), Haarlem (zeven) en Haarlemmermeer (tien) staan in de top tien.

Gemeenten die hoog scoren op woonaantrekkelijkheid scoren meestal niet hoog op brede welvaart, stellen de onderzoekers vast. Een mogelijke verklaring van deze negatieve samenhang kan zijn dat mensen zo graag in gemeenten met een grote woonaantrekkelijkheid willen wonen, dat ze niet alleen een hoge prijs voor hun woning willen betalen, maar ook bereid zijn om in te leveren op andere terreinen, zoals gezondheid en vrije tijd. Daarnaast zijn mensen met een zwakkere sociaaleconomische positie oververtegenwoordigd in de gemeenten met een grote woonaantrekkelijkheid, doordat deze gemeenten vaak relatief veel sociale huurwoningen tellen, lichten de onderzoekers toe.