Toeristentaks Zaanse Schans wordt meer dan verdubbeld

De meeste gemeenten zouden waarschijnlik watertanden bij het idee een attractie met jaarlijks twee miljoen nezoekers binnen de grenzen te hebben, maar Zaanstad levert het slechts hoofdbrekens en een kostenpost op. Om het laatste in de hand te houden gaat de gemeentelijke taks voor bezoekers die betalen voor een bezoek aan de molens of musea of voor een op de Schans aangeboden dienst in 2024 van 0,25 naar 0,55 eurro. Maar daarmee is de zaak niet opgelost.

Het Zaans Museum komt op alle fronten geld te kort en de erfgoedpartijen (Stichting de Zaanse Schans, het Zaans Museum, Vereniging de Zaansche Molen en museum de Zaanse Tijd) zien alleen is een nauwere samenwerking omderling én met de gemeente een duurzame toekomst. Dit jaar is het toerisme op de Schans onverwacht sterk toegenomen en daarmee zijn ook de pre-corona problemen op het gebied van leefbaarheid, (verkeers)veiligheid en bereikbaarheid in één klap weer actueel. Het getal van twee miljoen bezoekers is terug.

Zaans Museum

Het Zaans Museum kampt ondertussen met urgente bouwtechnische problemen in het gebouw en een tekort op de exploitatie. Het museum fungeert voor het hele gebied als een soort bezoekerscentrum met sanitair, een informatiepunt en horeca, maar ontbeert de noodzakelijke faciliteiten. Er wordt al jarenlang ingeteerd op de reserves en zijn er geen reserveringen gemaakt voor onderhoud. Tel daar hoge energielasten en stijgende loonkosten bij op een een financieel drama dient zich aan.

Het college ziet het Zaans Museum als 'cruciaal binnen de culturele infrastructuur en hecht aan het behoud van de museale functie. Gezien de nijpende financiële situatie van het Zaans Museum is de gemeente intensief in gesprek met het museum over oplossingen op de korte termijn,' schrijft het college nu aan de raad. Het gaat daarbij om:

• Noodzakelijk onderhoud aan het gebouw. De eerste focus is op de aanpak van het hoogst noodzakelijke achterstallig onderhoud aan het gebouw, om schade aan de collectie en gevaarlijke situaties voor bezoekers te voorkomen. Hiervoor is het college bereid een (reeds beschikbaar) budget beschikbaar te stellen. Door slimme keuzes te maken in relatie tot toekomstige grotere ingrepen aan het gebouw worden desinvesteringen vermeden.
• Terugdringen van het exploitatietekort. Onder andere vanwege de problemen met het gebouw en het entreegebied heeft het museum, zo lang er geen structurele oplossing komt, jaarlijks een fors exploitatietekort. Het museum werkt een aantal bezuinigingsscenario’s uit, en brengt de gevolgen in kaart. Dit zal leiden tot de keuze van een pakket aan maatregelen.

Voor een oplossing voor het museum op de lange termijn (een toekomstbestendig gebouw en entreegebied, en een sluitende exploitatie) 'is het proces met alle partijen om te komen tot een langetermijnstrategie cruciaal'. Het college is 'in principe bereid om te investeren in het gebied en het Zaans Museum'. Het koppelt hier alleen wel de voorwaarde aan dat een duurzaam exploitatiemodel voor de hele Zaanse Schans wordt ontwikkeld waarin een koppeling met deze investeringen wordt gelegd.

Samen sterker

De vier erfgoedpartijen hebben hun samenwerking geïntensiveerd gezien 'de onhoudbaarheid van de deelexploitaties van de afzonderlijke partijen'. Zij hebben de gemeente een brief gestuurd waarin ze aangeven graag de samenwerking met Zaanstad op te zoeken. Daar heeft het college wel oren naar, maar wel met een winstwaarschuwing: de toestand de gemeenlijke financiën is verre van florissant. 'Op korte termijn start daarom een proces om te komen tot een plan van aanpak richting een duurzaam exploitatiemodel voor de Zaanse Schans, samen met alle partijen op de Schans. Iedere partij vanuit zijn eigen positie en rol maar wel in samenhang en samenwerking. De uitwerking op inhoud, proces en governance tot een plan van aanpak zal de komende maanden ambtelijk en bestuurlijk worden opgepakt in samenwerking met de (erfgoed)partijen. De partijen starten het gesprek hierover al op korte termijn.'