Nieuwe wetten op gebied van justitie en veiligheid van kracht

Er zijn deze maand verschillende wetten in werking getreden op het terrein van justitie en veiligheid. Zo krijgen kinderalimentatieschulden voorrang boven andere schulden en mogen vergunde aanbieders van online kansspelen geen sportclubs of wedstrijden meer sponsoren. Het strafmaximum van deelname aan een terroristische organisatie wordt verhoogd van vijftien naar 20 jaar. 

Ook worden de rechten van slachtoffers van misdrijven uitgebreid. Zo treedt de Algemene Maatregel van Bestuur ter bescherming van slachtoffergegevens in processtukken in werking. Deze maatregel zorgt ervoor dat persoonsgegevens van slachtoffers, zoals woonadressen en telefoonnummers, voortaan alleen nog in het strafdossier worden opgenomen als dit noodzakelijk is voor een rechterlijke beslissing. Hierdoor wordt voorkomen dat verdachten, veroordeelden of andere procesdeelnemers onnodig toegang krijgen tot gevoelige informatie.  

Gokreclames

Vergunde aanbieders van online kansspelen mogen vanaf 1 juli geen sportclubs of wedstrijden meer sponsoren in Nederland. Shirts, reclameborden of banners met daarop de naam of het (beeld)merk van de kansspelaanbieder zijn daarmee verleden tijd. Het doel is kwetsbare groepen beter te beschermen tegen de risico’s die gokken met zich meebrengen. Dit geldt in het bijzonder voor minderjarigen en jongvolwassenen. Eerder werd ongerichte reclame in de publieke ruimte, zoals televisie, radio en billboards al verboden, evenals sponsoring van evenementen zoals festivals en radio- en televisieprogramma’s.

Het verbod op sportsponsoring gaat nu als laatste in omdat er bij sportsponsoring vaak sprake is van langer lopende contracten en de sport hiermee in de gelegenheid is gesteld om andere sponsoren te vinden. De Kansspelautoriteit houdt toezicht op online kansspelaanbieders en op deze verboden. Dit toezicht wordt deze zomer verder aangescherpt.

Designerdrugs 

Met ingang van 1 juli 2025 wordt het verbod op designerdrugs, ook wel 'nieuwe psychoactieve stoffen' genoemd van kracht. Door een wijziging in de Opiumwet kunnen hele groepen van deze stoffen in één keer verboden worden, in plaats van per stof afzonderlijk. Hierdoor kunnen de overheid en opsporingsdiensten sneller optreden tegen de productie, handel en het bezit van deze gevaarlijke stoffen, waarvan de werking vaak sterk lijkt op reeds verboden drugs als XTC of amfetamine.

Het doel is het tegengaan van ondermijnende criminaliteit en het beschermen van de volksgezondheid, met name van jongeren die deze middelen gebruiken onder de misvatting dat ze ‘legaal’ en dus veilig zouden zijn. In Zaanstad is deze wetswijzing koren op de molen van burgemeester Jan Hamming. De politie Zaanstreek moest in 2023 1000 kilo grondstoffen voor designerdrugs teruggeven omdat ze net buiten de Opiumwet vielen, tot grote frustratie van Hamming en de toenmalige politiechef.

Discriminatie 

Een nieuwe wet introduceert het discriminatoir aspect als wettelijke algemene strafverzwaringsgrond. Dit betekent dat wanneer een strafbaar feit wordt gepleegd met een discriminatoir motief, het strafmaximum met een derde kan worden verhoogd. Daarnaast moderniseert de wet de terminologie in discriminatiewetgeving door 'hetero- of homoseksuele gerichtheid' te vervangen door 'seksuele gerichtheid' en 'lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap' door 'handicap'. Zo wordt de bescherming tegen discriminatie versterkt en beter afgestemd op actuele maatschappelijke en juridische normen.

Kinderalimentatie  

Vanaf 1 juli dit jaar krijgen kinderalimentatieschulden een preferente status: voorrang boven andere concurrerende schulden zoals bij webwinkels of telefoonproviders. Doel hiervan is dat kinderen meer en eerder kinderalimentatie ontvangen als de alimentatieplichtige bij meerdere mensen of bedrijven in het krijt staat. Als er meerdere schuldeisers zijn dan gaat het geld om de schulden te betalen eerst naar de preferente schulden. Wat overblijft wordt verdeeld onder de andere schuldeisers. Onderzoek van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen heeft aangetoond dat het toekennen van een preferentie aan de verschuldigde kinderalimentatie zal leiden tot meer en sneller inbare kinderalimentatie, en dus tot meer beschikbare financiële middelen voor de verzorging en opvoeding van kinderen.V

 Verpandingsverboden

Middelgrote en kleine bedrijven hebben vaak openstaande vorderingen bij schuldenaren, zoals onbetaalde rekeningen. Deze vorderingen kunnen zij op dit moment regelmatig niet gebruiken als onderpand voor leningen omdat hun schuldenaren, vaak grote bedrijven, dat niet toestaan. Met de Wet opheffing verpandingsverboden wordt boek drie van het Burgerlijk Wetboek gewijzigd zodat deze zakelijke geldvorderingen wel te gebruiken zijn als onderpand voor financiering. Dit vergroot de kredietruimte voor het midden- en kleinbedrijf en daarmee hun ruimte voor investeringen.

Schuldenaren moeten met de nieuwe wet schriftelijk geïnformeerd worden als de vordering door een bedrijf wordt overgedragen of verpand aan een ander. Zo wordt ervoor gezorgd dat zij het altijd weten als hun schuld aan een ander moeten betalen. Nieuwe afspraken die de overdraagbaarheid van vorderingen uitsluiten zijn vanaf 1 juli nietig. Voor bestaande afspraken geldt een overgangstermijn, die afspraken worden na verloop van drie maanden nietig, dus op 1 oktober 2025.

Verklaring Omtrent Gedrag

In beleidsregels staat hoe een aanvraag voor een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) wordt beoordeeld. Per vandaag worden deze regels aangepast vanwege de zogeheten eindezaakverklaring. Dit is een nieuwe einduitspraak van de rechter waaruit blijkt dat een strafzaak afgesloten is. Sinds 1 oktober 2022 is het mogelijk om na de start van het onderzoek op de terechtzitting mediation in te zetten – bemiddeling tussen verdachte en slachtoffer onder begeleiding van een mediator, met als doel om tot een oplossing te komen. Als de mediation geslaagd is, kan de rechter besluiten de strafzaak te beëindigen. Dit gebeurt dan via een eindezaakverklaring, zonder veroordeling. De nieuwe beleidsregels leggen vast op welke manier zo’n eindezaakverklaring wordt meegewogen bij het beoordelen van een VOG-aanvraag.