Als het kredietbesluit over de bouw van het Cultuurcluster door de gemeenteraad in tweede instantie toch referendabel wordt geacht, dan kan de procedure daarvoor worden gestart en kan na het ontvangen van de benodigde 5000 handtekeningen alsnog worden besloten om de volksraadpleging niet door te laten gaan.
Dat staat in antwoorden van het college op ‘technische vragen’ van raadsleden over de situatie rond de beoogde cultuurtempel bij het station in Zaandam. Die route zou er wel toe leiden dat het al gestarte aanbestedingsproces tijdelijk bevroren zou moeten worden.
Zwaard van Damocles
Bij het instellen van hoger beroep tegen de uitspraak van de Haarlemse bestuursrechter over de eerdere afwijzing van een referendum kan het aanbestedingsproces doorgaan als de raad eind deze maand voet bij stuk houdt en opnieuw tot de conclusie komt dat het kredietbesluit – maar met een andere onderbouwing dan voorheen – niet referendabel is. Dat besluit blijft dan bestaan en er kan worden begonnen met de bouw, maar het raadsbesluit kan wederom bij de rechter worden aangevochten. Tot een uiteindelijk oordeel van de Raad van State blijft in dat geval een kostbaar zwaard van Damocles boven de bouw van het Cultuurcluster hangen.
De Raad van State beslist over de eigen agenda, maar naar de inschatting van he college is een eindoordeel van het hoogste bestuurlijke rechtscollege in dat geval pas eind dit jaar te verwachten.
Alle planningen overboord
Besluit de raad eind januari dat het omstreden kredietbesluit wel referendabel is, dan wordt dat besluit ingetrokken en moet de aanbesteding worden stopgezet. De planning tot nu toe was dat op 31 maart zou worden gegund, maar dat lijkt sowieso niet meer haalbaar. Of er nu een referendum komt of niet en welk besluit de raad ook neemt.
‘Acht maanden vertraging bijna twee miljoen euro’
In antwoord op de vraag van D66-raadslid Jan de Vries wat de gevolgen zouden zijn geweest als de raad al bijna een jaar geleden ‘ja’ had gezegd tegen een referendum, antwoordt het college dat dan de eerste – later geflopte – aanbesteding en alle daaruit voortvloeiende werkzaamheden zouden zijn stilgelegd en dat dit circa acht maanden vertraging zou hebben opgeleverd. ‘Omgeslagen naar een periode van acht maanden en rekening houdend met het bouwbudget zou dit zijn gegaan om een toename van de kosten van 1,9 miljoen euro.’
Icoon 3
Daarnaast, zo schrijft het college, krijgt door het uitstel van de bouw van het Cultuurcluster nu die van woongebouw Icoon 3 van KPO Planontwikkeling (artist impression hieronder) voorrang, waardoor de bouwplaats krimpt en de bouwplaatskosten met een miljoen euro stijgen. ‘Tenslotte zijn er mogelijk ook extra kosten om tijdelijk de aansluiting van de spooroverkapping te realiseren.’ Mogelijke claims van derden worden door het college nog even buiten beschouwing gelaten.
Puur kijkend naar de logistieke organisatie is het mogelijk om op 21 maart tegelijk met de raadsverkiezingen een referendum te organiseren, meldt het college, maar wegens onder meer de productie van de stembiljetten en –passen ligt er een deadline van 9 februari.
Referendum organiseren kost tijd
Dat lijkt echter pure theorie: ‘Los van de logistieke organisatie leert de ervaring dat voor een zorgvuldig proces voor een referendum gerekend moet worden op een maand of vier tussen het besluit om het referendum te houden en de referendumdatum. Dat is ook de in de verordening opgenomen termijn. Bij een zorgvuldig referendum hoort onder meer een door de raad vastgestelde vraagstelling, een onafhankelijke referendumcommissie en het verstrekken van budget aan voor- en tegenstanders (subsidie).’
Daarom moet eerder gerekend worden op een periode van vijf tot zeven maanden voor het organiseren van een referendum inclusief de besluitvorming door de gemeenteraad. De kosten van de volksraadpleging komen op rond een kwart miljoen euro, zo wordt geschat.
Al vier miljoen besteed
In de jaarrekening 2016 wordt een bedrag van 2.145.000 euro genoemd als ‘cumulatief besteed’ aan de voorbereiding van het Cultuurcluster. Eind 2017 was dat bedrag inmiddels opgelopen tot vier miljoen. Het gaat dan om interne projectmanagementkosten, overige voorbereidingskosten, bouwleges en betalingen aan de architect, constructeur en overige externe adviseurs.
