De gemeente introduceert volgend jaar het nieuwe maaibeleid en gaat dit jaar beginnen met acht proefveldjes. Daar laat Zaanstad het verruigen en bewoners kunnen er met eigen ogen zien hoe dat eruit ziet. In september wordt een partij gekozen die het maaiwerk gaat uitvoeren.
Zaanstad onderscheidt wat maaien betreft gazons, ruige bermen of velden, geboeden met ecologisch beheer (bloemrijke bermen, gefaseerd maaibeheer, rietland en schapenbegrazing, bloemenlinten (bollen of ingezaaide mengsels en rietoevers. Gazons zijn velden met gras tot vijftien centimeter hoog, met paardenbloemen, madeliefjes, ereprijs en pinksterbloemen. Deze plekken zijn bedoeld om op te lopen, te recreëren en te spelen. Het gras moet daarom kort zijn. Gazon heeft relatief weinig waarde voor de biodiversiteit. In Zaanstad is er ongeveer 200 hectare van. De gemeente maait gazon 20 tot 25 keer per jaar, tussen half maart en half november. De gazonmaaier doet zo’n negen dagen over een ronde. Als er te veel zwerfvuil op één plek ligt, slaat de gemeente een maaibeurt over en haalt eerst het afval weg.
Slootkanten
Behalve de parken, velden en gazons worden ook de slootkanten gemaaid, waarbij tijdens het broedseizoen rekening wordt gehouden met de watervogels. De slootkanten blijven breed, afhankelijk van de grootte van het veld. Is een veld naast de sloot zo’n drie meter breed, dan wordt tot één meter van de slootkant gemaaid. Is het veld vijftien meter breed, dan is dat drie meter. Bankjes worden altijd vrijgehouden, zodat wandelaars en natuurliefhebbers kunnen genieten van het uitzicht op het water.
Ruige berm
Een ruige berm of veld bestaat uit gras, planten en kruiden van ongeveer 30 tot 40 centimeter hoog. Met minder maaien verruigt het gras en komt er ook ruimte voor andere begroeiing, zoals ridderzuring, brandnetel, akkerdistel en riet. De oppervlakte van ruige berm of veld in Zaanstad is ongeveer 175 hectare. Die wordt één tot vier keer per jaar geklepeld. Het maaisel wordt verhakseld en blijft liggen. Daarmee blijven de bermen en velden voedselrijk en daardoor minder bloemrijk. Wel is meer ruimte voor bijvoorbeeld paardenbloemen, madeliefjes en kaasjeskruid.
Op de plekken met ecologisch beheer zijn het gras, de bloemen en de kruiden tussen 50 centimeter en een meter hoog. ‘Het is een vrij kostbare vorm van beheer, gericht op het vergroten van de natuurwaarde,’ aldus de gemeente. Deze (bloem)bermen, rietlanden en velden hebben een belangrijke functie voor zeldzame soorten. In Zaanstad gaat het om ongeveer 40 hectare. Een bloemrijke berm wordt één of twee maal per jaar gemaaid, in juli/augustus en na 1 oktober. Het maaien gebeurt met een vingerbalk of cirkelmaaier. Het maaisel wordt na enkele dagen (bij droog weer) verzameld en afgevoerd. Bij een niet al te voedselrijke berm ontstaat verschraling en kruidenbloei, bijvoorbeeld langs de Guisweg.
Gefaseerd beheer
Bij gefaseerd beheer worden delen van de vegetatie overgeslagen en later gemaaid. Ook worden schapen ingezet om het werk te doen. Begrazing zorgt voor afwisseling in bemeste en bloemrijke vegetatie. Ook ontstaan kleine open plekken in de grond door de hoeven van de dieren. Deze bieden ruimte voor planten die van open grond houden zoals klaprozen en koolzaad. Vanwege de Schotse hooglanders in het Vijfhoekpark worden daar alleen de paden gemaaid.
De gemeente legt ook bloemenlinten aan. Deze worden elke twee tot drie jaar omgewoeld en opnieuw ingezaaid. Ze zijn spectaculair in het voorjaar, maar kostbaar in aanleg en onderhoud. Daarom beplant Zaanstad ze alleen op speciale (zicht-)plekken. Als ze worden ingezaaid met kruiden die in de streek thuishoren en worden beheerd als hooiland hebben ze een hoge natuurwaarde.
Rietoevers bestaan uit riet, kruiden en bramen en worden meer dan een meter hoog. De gemeente maait rietoevers eens per jaar, soms zelfs eens in de twee of drie jaar. Het maaien gebeurt meestal in de winter. Het maaisel wordt verzmeld en afgevoerd.
Overgeslagen plekken
Soms worden bij het maaien plekken overgeslagen. Dat gebeurt omdat er niet gemaaid mag worden, er te veel regen is gevallen of omdat er iets in de weg ligt, zoals zwerfafval of bootjes. Ook wordt bewust niet gemaaid in gebieden waar beschermde planten- en diersoorten leven. ‘Afhankelijk van de plek en de dieren en planten die hier leven, maakt de gemeente voor die plekken een maaischema op maat op basis van de gedragscode Wet natuurbescherming’.
