De aankondiging van burgemeester Jan Hamming dat hij ook eigenaren van woningen die worden gebruikt voor hennepteelt aan wil gaan pakken met een tijdelijke sluiting, kent volgens de reacties op sociale media felle voor- en tegenstanders. Maar wat houdt dat beleid nu eigenlijk in?
Een burgemeester kan op grond van artikel 13b lid 1 van de Opiumwet besluiten om een woning voor een aantal maanden te sluiten. Het huis wordt dan verzegeld en de bewoners wordt de toegang ontzegd, waardoor ze dus effectief op straat staan. Het is een bestuurlijke maatregel in het kader van het zogenoemde Damoclesbeleid, die volkomen los staat van de strafrechtelijke consequenties van het hebben van een illegale hennepkwekerij.
13b lid 1 van de Opiumwet:
- De burgemeester is bevoegd tot toepassing van bestuursdwang indien in woningen of lokalen dan wel in of bij woningen of zodanige lokalen behorende erven een middel als bedoeld in lijst I of II wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is.
De Opiumwet zegt dus dat de burgemeester een woning mag sluiten indien er sprake is van drugshandel. Alleen het gebruik daarvan is geen sluitingsgrond. In de meeste gevallen hanteert de bestuursrechter het uitgangspunt dat enkel het aantreffen van een beperkt aantal planten (maximaal vijf) onvoldoende is om uit te gaan van handel en van een bedrijfsmatige activiteit. Bij meer planten ligt de zaak al heel snel anders.
Straat in Brunssum uur lang afgesloten van stroom na vondst van gevaarlijk aangelegde hennepplantage. https://t.co/yCklPZWl58 pic.twitter.com/7syrhodRoX
— LOO-tv (@LOOtv) December 27, 2017
Het sluiten van een pand, of dat nu een huur- of een koopwoning of een bedrijfsruimte is, is echter nooit een pennestreek onder een voorbedrukte brief. Er zal altijd een belangenafweging aan de sluiting ten grondslag moeten liggen, toegespitst op het desbetreffende geval. En er kan binnen zes weken bezwaar tegen de maatregel worden aangetekend. Met het gelijktijdig aanvragen van een voorlopige voorziening om een spoedbeslissing van de rechter af te dwingen kan een onmiddellijke sluiting bovendien voorkomen worden.
Ontdekt worden kost geld
Dat wordt overigens wel een dure procedure: het niet mogelijk om in dit soort zaken een pro deo advocaat te krijgen, want de overheid heeft de mogelijkheid van gesubsidieerde rechtsbijstand in dit soort zaken uitgesloten. En ook al staat het geld op de bank: bij een hennepzaak zal justitie bijna automatisch een ontnemingsvordering indienen: de Staat wil het bedrag hebben dat illegaal is verdiend. Justitie hanteert daarvoor richtlijnen die vaak afwijken van de werkelijkheid – een boekhouding wordt immers nooit aangetroffen – waardoor zo’n vordering vaak tienduizenden euros bedraagt.
Kamerstukken
In de Kamerstukken (II 2005/06, 30 515, nr. 3, blz. 8, en Kamerstukken II 2006/07, 30 515, nr. 6, blz. 1 en 2) die ten grondslag liggen aan het Damoclesbeleid staat in algemene zin dat bij een eerste overtreding nog niet tot sluiting van de woning dient te worden overgegaan. Een waarschuwing of soortgelijke maatregel kan volstaan, maar dat is een uitgangspunt waarvan in ernstige gevallen mag worden afgeweken. Een burgemeester zal dus altijd moeten motiveren waarom een overtreding dusdanig ernstig was dat een pand voor bepaalde tijd figuurlijk dichtgetimmerd wordt.
Aanhouding na brand door hennepplantage in Sittard https://t.co/zOYgl6JZ1L pic.twitter.com/lAifZ3MbAJ
— 1Limburg (@1Limburg) December 27, 2017
Wijzen op een algemene beleidsregel is onvoldoende, zo blijkt uit eerdere rechtszaken. Uit een vonnis waarin de voorzieningenrechter een maatregel die oncoldoende was onderbouwd van tafel veegde: ‘Dit staat op gespannen voet met het in de wetgeschiedenis verwoorde uitgangspunt dat bij een eerste overtreding in beginsel niet dient te worden overgegaan tot sluiting van een woning. De gegeven motivering om – ook al gaat het hier om een eerste overtreding – toch tot sluiting over te gaan berust op zeer algemene stellingen omtrent verloedering en overlast, terwijl daarvoor geen concrete en op dit geval toegesneden onderbouwing is gegeven.
De aangetroffen hoeveelheid hennepplanten is weliswaar meer dan vijf zodat mag worden aangenomen dat sprake kan zijn van handel in hennep, maar uit de beschikbare stukken blijkt niet van een concrete aanwijzing dat daarmee een risico voor overlast bestond of daadwerkelijk overlast is veroorzaakt.
Voorts blijkt in het geheel niet in welke zin verweerder de belangen van verzoeker heeft betrokken bij de besluitvorming. De door verzoeker ingediende zienswijze bevindt zich niet bij de door verweerder ingezonden stukken en in het bestreden besluit is niet ingegaan op de persoonlijke omstandigheden van verzoeker.
Ter zitting heeft verzoeker zijn situatie toegelicht. Verzoeker heeft een koopwoning en leeft van een arbeidsongeschiktheidsuitkering en van een aanvulling daarop. Als hij zijn woning moet verlaten is dat voor hem financieel, maar ook gelet op zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid, zeer bezwarend. Hij gebruikt wiet met instemming van zijn behandelend artsen in verband met pijnklachten. Verweerder heeft deze feiten en omstandigheden niet betwist.
In de bezwaarprocedure zal verweerder het bestreden besluit moeten heroverwegen. Mogelijk kunnen daarbij, onder aanpassing van motivering van het besluit, de hiervoor vastgestelde gebreken die nu aan het besluit kleven worden hersteld. Nu de uitkomst van die heroverweging echter niet vaststaat ziet de voorzieningenrechter aanleiding om thans over te gaan tot schorsing van het bestreden besluit. Daarbij weegt de voorzieningenrechter mee dat de door verweerder beoogde sluiting van de woning voor verzoeker zeer ingrijpend is en deels onomkeerbaar.’
De rechter kijkt bij de belangenafweging naar een aantal factoren, zoals de schaal waarop wordt verbouwd, of de planten voor eigen gebruik zijn of voor de verkoop, of de kweek stank- of andere overlast geeft, of er gevaarlijke situaties zijn gecreëerd (bijvoorbeeld door met de elektriciteit te knoeien), of er inmiddels water- of brandschade is geweest, of uitzetting tot een noodtoestand bij de huurder zal leiden en of de kweek eenmalig was of al vaker heeft plaatsgevonden.
Een medicinale cannabispatiënt die op kleine schaal teelt, doet er goed aan om goed beslagen ten ijs te komen. Hij dient over medische verklaringen te beschikken die duidelijk maken dat cannabis voor medicinaal gebruik geïndiceerd is en daarnaast moet worden aangetoond dat de cannabissoorten uit de apotheek niet de gewenste werking hebben of anderszins onbruikbaar zijn. De teelt moet daarnaast uiteraard veilig gebeuren – het illegaal aftappen van stroom bijvoorbeeld zal nooit door de vingers worden gezien.
In Nederland hebben we dat ook. Een CE gekeurde kweekkast. Zeer veilig. https://t.co/PVJj1a9gV9
— Dutch-Headshop (@dutch_headshop) December 28, 2017
De teelt van cannabis is volgens bestuurders onlosmakelijk verbonden met verloedering, energiediefstal, wateroverlast, brand, kortsluiting, illegale bewoning, belastingontduiking en uitkeringsfraude. Maar hennep kweken is kennelijk ook een bezigheid die, mits voor eigen gebruik en zonder gevaarlijke fratsen uitgevoerd, kan rekenen op een schouderophalen van veel Nederlanders. Dat maakt het voor burgemeesters spitsroeden lopen, zoals ook op de reacties op de aankondiging van Hamming is gebleken.
Hennep kwekerij zal ik nooit aangeven. Plantjes kweken is ongevaarlijk. Ook al probeert Politie tegendeel te vertellen. Liegen mag nu eenmaal. En drugslab? Als ik ze kan ontdekken ,zijn ze zo stom dat Politie dat ook wel doet. Maar zolang Drugs illegaal zijn zal ik niet kletsen.
— hanspy (@hanspij) December 28, 2017
Volgens een schatting uit 2016 heeft ons land ruim 30.000 kwekerijen. De politie rolde in 2015 dagelijks gemiddeld zestien hennepplantages op, in totaal bijna 6000 stuks. In 2014 meldde het Platform Energiediefstal dat het gemiddeld jaarverbruik van een kwekerij zo’n 35.000 kilowattuur is, en er in totaal jaarlijks 1 miljard kWh aan elektriciteit wordt gestolen.
