De Zaanse buurthuizen kunnen al sinds maart vorig jaar vanwege corona slechts beperkt open, wat niet alleen een groot gemis is voor inwoners die deelnemen aan de activiteiten maar ook een financiële klap. De prognoses voor komend jaar zijn slecht: de loop is er veelal uit en de afhankelijkheid van vaak oudere vrijwiliigers helpt niet mee.
De vaste lasten van de buurthuizen zoals de betaling van de huur of de hypotheek, van de nutsvoorzieningen, de verzekeringen en soms ook van personeel lopen door, terwijl de verhuur van zaalruimte aan meer draagkrachtige partijen moest worden stopgezet en de bar moest worden gesloten. Door de coronacompensatie is er volgens het college geen acute financiële nood, maar het zelfbeheer van de voorzieningen blijkt en blijft kwetsbaar.
Tekort aan vrijwilligers
De keuze om de buurthuizen zoveel mogelijk te verzelfstandigen vraagt enorm veel van vrijwilligers. Buurtcentrum de Palmboom in Krommenie moest door een tekort aan vrijwillige bestuurders in 2020 de deuren sluiten. Elders lukt de buurthuizen maar mondjesmaat om nieuwe bestuursleden te werven en is er sprake van vergrijzing. Bestuursleden blijven daarom langer in functie dan zij zelf eigenlijk wensen. Gelukkig zijn er ook uitzonderingen, ziet het dagelijks bestuur: ‘Bij de Kolk en de Zeskanter bijvoorbeeld zit een enthousiast nieuw bestuur en ook bij de Bovenkruier en het Brandtweer zijn nieuwe bestuursleden aangeschoven.’
Grote verschillen
Naast het vinden van bestuurders blijft ook het vinden van voldoende vrijwilligers voor het dagelijks beheer lastig. Vanwege de grote verschillen tussen buurthuizen in omvang, beheer, vaste lasten en beschikbare vrijwilligers zijn er ook grote verschillen in hun ondersteuningsbehoefte. De trend is dat er steeds meer subsidie gevraagd wordt, onder meer vanwege de behoefte bij sommige buurthuizen om het beheer en/of de financiële administratie aan professionele krachten uit te besteden. In die gevallen zijn deze taken te omvangrijk of te ingewikkeld om door vrijwilligers uit te laten voeren – als die er al zijn. In de Poelenburcht, Kleurrijk en de Zuidhoek verzorgt welzijnsorganisatie stichting Dock het beheer – in nauwe samenwerking met vrijwilligers – omdat er geen bewonersbestuur aanwezig is.
Ook voor corona al tekorten
Een aantal buurthuizen komt niet uit met de reguliere vijftien procent exploitatieondersteuning. De Lorzie in Wormerveer, de Bovenkruier in Zaandam Noord en De Kolk in de Rosmolenwijk hadden daar al niet genoeg aan nog voor corona toesloeg. Zij kregen de afgelopen jaren een aanvullende exploitatiesubsidie om hun voortbestaan veilig te stellen. Daarnaast worden hogere exploitatielasten verwacht bij nieuwbouw drie buurthuizen, te weten de Poelenburcht, de Vuister en de Pelikaan. Dat leidt tot het beeld dat nu al een aantal buurthuizen structureel financieel niet uitkomt en dat hun aantal mogelijk nog gaat groeien. Het is een uitdaging die op tafel ligt voor het nieuwe college dat na de raadsverkiezingen van maart zal aantreden.
