Het archief van de voormalige Joodse Gemeente Zaandam (later de Nederlands-Israëlitische Gemeente Zaanstreek – Waterland) over de periode 1888-2007 is onlangs in bruikleen gegeven aan het Gemeentearchief Zaanstad. Het kan daar nu worden ingzien.
De Joodse gemeenschap was tot 1940 en de deportatie bijna 300 joden in 1942 zeer actief in Zaandam. Van de weggevoerde mensen keerden er na de Tweede Wereldoorlog slechts enkelen terug. De synagoge aan de Gedempte Gracht was zwaar beschadigd en de inventaris grotendeels verdwenen. De overgebleven tien procent van de vooroorlogse gemeente moest de synagoge in 1974 verkopen. Een belangrijk deel van het archief is in de oorlog verloren gegaan.
‘Enkele vooroorlogse notulenboeken vormen echter een interessante bron om meer te weten te komen over het functioneren van de Joodse gemeenschap in Zaandam, eind negentiende en begin 20ste eeuw. Het grootste deel van het archief dateert vanaf 1945 en geeft onder meer inzage in hoe gepoogd is de Joodse gemeenschap na de oorlog weer te herstellen,’ aldus het gemeentearchief. Notulen, ingekomen en minuten van uitgaande stukken en enkele dossiers die jonger zijn dan 75 jaar zijn nog niet openbaar vanwege de privacybescherming.
Een verzoek tot ontheffing hiervan kan worden gericht aan de Nederlands Israëlitische gemeente Noord-Holland NoordWest, waarin de Zaanse tak inmiddels is opgegaan. De inventaris is hier te raadplegen, de daarin beschreven stukken zijn in te zien in de studiezaal van het archief aan het Stadhuisplein.
