Zaanstad en de provincie gaan momenteel na of het beheer en onderhoud van de Winhelminasluis en wellicht ook het eigendom naar de gemeente kan gaan. Dat zou in principe op korte termijn geen grote kostenpost moeten opleveren: bij de onlangs afgeronde renovatie is uitgegaan van een hernieuwde levensduur van 100 jaar.
Er is een aantal argumenten dat pleit voor een overdracht van de provincie aan de gemeente: het Wilhelminacomplex ligt in het centrum van Zaandam, de beide bruggen zijn al gemeentebezit en worden dus beheerd en onderhouden door Zaanstad en de bruggen en de sluis zijn besturingstechnisch en constructief-technisch nauw met elkaar verbonden. In de zogenoemde Europese Machinerichtlijn wordt het dan ook als één complex gezien, waarbij twee beherende instanties onhandig zijn. De bediening van de sluis en de bruggen wordt bovendien al door Zaanstad gedaan.
Bouwer nu verantwoordelijk
Mochten de gesprekken succesvol worden afgerond, dan wordt er in het najaar een voorstel over naar de gemeenteraad gestuurd. Op dit moment is noch Zaanstad noch Noord-Holland verantwoordelijk voor het complex: het eerste jaar na de oplevering – op 4 december vorig jaar – is dat aannemer Heijmans. Tijdens deze zogeheten onderhoudstermijn moet het bouwbedrijf alle mogelijk opduikende onvolkomenheden aan de Wilhelminasluis en de Wilhelminabrug en de Beatrixbrug oplossen en nog enkele puntjes op de i zetten.
Storingen
Eén van de zaken die opgelost moet worden is om de ontgrendeling van de sluisdeuren storingsvrij te krijgen. Heijmans krijgt tot op heden een aantal storingen niet onder controle, schrijft het college aan de gemeenteraad. Dat deze kwestie wordt opgelost is voor Zaanstad een voorwaarde voor een eventuele overname van de sluis en de provincie is daarmee akkoord. Daarnaast wordt geanalyseerd wat de huidige schadevaringen op de sluiskolkmuren betekenen voor de levensduur van die bakstenen muur. Moeten die worden voorzien van een beschermende laag, dan wordt dat een punt in de onderhandelingen.
Fietspaden
De fietspaden van de Beatrix- en Wilhelminabrug komen voor rekening van Zaanstad en voldoen aan de vigerende richtlijnen en ontwerpnormen met een schuine rand, maar blijken in de praktijk niet te voldoen. Op de Beatrixbrug gaat de verkeersafwikkeling nu goed, maar op de Wilhelminabrug zijn tijdelijk barriers geplaatst en worden de mogelijkheden voor een alternatief voor het fietspad nog onderzocht. De provincie heeft part noch deel aan deze hobbel en extra kosten voor een oplossing moeten dan ook door Zaanstad worden gedekt.
Extra kosten
In oktober 2009 was tussen de staat, de provincie, de gemeente en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier afgesproken dat Zanstad een bijdrage van 7.100.000 euro zou leveren aan de kosten van de sluisrenovatie. Door nieuwe wensen vanuit beide opdrachtgevers, indexatie, hogere personeelskosten door de vertraging van het werk, nadeelcompensatie voor bedrijven en bijkomende kosten ten behoeve van het afsluiten van de bruggen is dat bedrag met 712.000 euro overschreden. Daar moet de raad nog haar licht over laten schijnen.
Schade bedrijven
Het project heeft jaren langer geduurd dan gepland, waardoor indexatie is toegepast en de personele kosten voor de inzet vanuit de gemeente zijn vooraf te laag ingeschat, aldus het college. Onder de nadeelcompensatie voor bedrijven vallen hun gederfde inkomsten, waarvoor Zaanstad voor de helft aan de lat staat en de provincie voor het resterende deel. In mei 2020 is besloten om de sluiskolk enige tijd uit veiligheidsoverwegingen niet te bedienen, waardoor de schade voor bedrijven verder opliep. Voor welk bedrag die schade geclaimd wordt is nog niet bekendgemaakt.
Extra werk
Daarnaast waren er peroblemen met vier van de 21 geplaatste camera’s, die onvoldoende overzicht bleken te geven aan de sluiswachters in het Havenkantoor. Dat is door de gemeente in eigen beheer aangepast. Ook zijn er tijdens de rit wat aanpassingen en aanvullingen geweest, zoals de fietsenstalling Beatrixbrug, extra onderzoeken van de aanbruggen, updates en aanpassingen aan de verkeersregelinstallaties, aanpassingen aan de verlichting, analyses van het metselwerk van de sluiskolk, maatregelen ten behoeve van het openstellen van de Beatrixbrug en het verven van de gele vlakken.
Verfraaiingen
Om de sluis meer te laten integreren in het stadsbeeld is er indertijd voor gekozen om een aantal toevoegingen aan het ontwerp te realiseren. Deze zijn als extra opdracht meegegeven aan de provincie en Heijmans. Dat zijn het rechttrekken van de kade langs de Burcht, het verbreden van de trappartij bij het sluishoofd Zuidoost en natuurstenen en houten bankjes bij de bastions. Op het rechttrekken van de kade na is dat werk allemaal uitgevoerd. De kade komt aan de beurt tijdens de renovatie van de Prins Hendrikkade.
