De raad bespreekt op 13 april het project Guisweg en daarmee de keuze tussen de verdieping van het spoor tussen de stations Koog aan de Zaan en Zaandijk Zaanse Schans en een tunnel voor autoverkeer onder de spoorlijn door. Het is Hart voor Stad opgevallen dat er in alle rapportages over dit project zo weinig aandacht is geweest voor de ‘zeer nadelige invloed op het milieu’ van een autotunnel.
‘In de vele rapporten is hierover zo goed als niets gezegd. Maar auto’s en vrachtauto’s moeten wel een moeizame afdaling en klim maken in de autotunnel en aan begin en eind daarvan komen stoplichten. Voor de A8-oprit wordt een stuk natuurgebied opgeëist. Sportcomplexen moeten worden afgebroken en elders weer opgebouwd. Dit alles met veel productie van CO2, NOx (stikstofoxiden), fijnstof en lawaai voor de omgeving gedurende de aanleg en het gebruik,’ schrijft de organisatie aan de raadsleden. Inmiddels is duidelijk geworden dat stikstof wel degelijk een probleem vormt – waarmee een spoorbak wellicht week haalbaarder wordt.
‘Sterke voorkeur’ verdwenen
Een spoorbak brengt dat alles juist terug. De lange wachttijden bij de spoorwegovergang zijn dan juist uit de wereld. Door de aanleg van twee extra A8-aansluitingen wordt bovendien de Wandelweg in Wormerveer ontlast. ‘Bijgevolg geeft de spoorbak na aanleg een belangrijke milieuwinst.’ Hart voor Stad wijst er daarnaast op dat vertegenwoordigers van Zaanstad, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Stadsregio Amsterdam, de provincie, Oostzaan, ProRail en Palmbout Urban Landscapes in 2017 nog de stelling steunden dat ‘vanuit het perspectief van (her)ontwikkeling en intensivering het sterk de voorkeur verdient om de spoorlijn te verdiepen’.
Politieke spelletjes?
Dat er nu toch voor een autotunnel wordt gekozen lijkt een geldkwestie, maar Hart voor Stad ziet politieke spelletjes. In 2016 bracht onderzoeksbureau Movares in opdracht van Zaanstad een rapport uit waarin een bedrag van 75 miljoen euro wordt genoemd voor de verdieping van het spoor. Drie jaar later kwam datzelfde bureau echter uit op 256 miljoen. Omdat het Hart voor Stad niet duidelijk werd waardoor dit grote verschil kon ontstaan, werd navraag gedaan bij Movares. Het antwoord was: ‘Movares leverde adviesdiensten aan de Gemeente en de Vervoerregio Amsterdam, maar is geen partij in politieke vraagstukken,’ meldt Hart voor Stad aan de raad.
Verborgen kostenposten
‘Gezien het grote prijsverschil ligt politieke invloed door wie en om welke reden dan ook inderdaad wel voor de hand,’ concludeert de organisatie daaruit. Om vervolgens te suggereren dat de vervoerregio goochelt met cijfers om de autotunnel er doorheen te kunnen drukken. Het is een feit dat de van VRA ontvangen cijfers voor de aanleg van de autotunnel grote leemtes bevatten die het plaatje niet duidelijker maken. Wat opvalt is dat een aantal belangrijke kostenposten niet in de 130 miljoen euro voor de bouw van de autotunnel en alles daar omheen zijn opgenomen, of in elk geval niet te vinden zijn,’ schrijft Hart voor Stad. Genoemd worden:
- De kosten voor de verplaatsing van de tennisbanen;
- De kosten voor de aanleg van de fietstunnel bij de Guisweg;
- De kosten voor de aanleg van twee rotondes op de Verlegde Guisweg;
- De versmalling van de Provincialeweg tot een stadsboulevard met twee banen;
- De nieuwe aansluitingen op de A8 blijken sowieso apart gefinancierd te worden;
Movares bracht in augustus 2020 een rapport uit waarin de zogenoemde zuidelijke ligging van de tunnel wordt afgewezen en waar bij de noordelijke variant ook nog wel wat vraagtekens te zetten waren. Maar álle geproduceerde rapporten met meer dan 600 pagina’s melden dat verder onderzoek nodig is om tot een goede oplossing te komen, constateert Hart voor Stad.
‘Komt er dan nooit een eind aan dat soort rapporten? Het onderzoek loopt nu al meer tweeënhalf jaar zonder dat het eind in zicht is. Hoeveel ‘deskundigenrapporten’ om de autotunnel salonfähig te maken, moeten er nog komen?’ Lokaal Zaans, Democratisch Zaanstad en de VVD hebben om een second opinion gevraagd over de verdieping van het spoor.
