Volgens het Kadaster zijn er nooit eerder zoveel woningen verkocht aan investeerders als afgelopen jaar en met name in het vierde kwartaal, vlak voor de dit jaar ingevoerde hogere overdrachtsbelasting voor kopers die niet zelf in een huis gaan wonen liep het storm. Die huizen gingen ook voorbij aan de neus van starters die wachtten op hun vrijstelling van die belasting.
Volgens het consumentenprogramma Kassa ging het in 2020 om een derde van de woningen in Amsterdam en zelfs 40 procent in Den Haag. Cijfers voor Zaanstad zijn er niet. De top tien bestaat volgens Kassa van boven naar beneden uit Vaals, Den Haag, Schiedam, Rotterdam, Groningen, Almelo, Amsterdam, Amstelveen, Pekela en Sluis. Van de rond acht miljoen woningen in Nederland zijn er nu bijna 700.000 in handen van particuliere investeerders, grote en kleine. Het Kadaster verwacht niet dat de hogere overdrachtsbelasting - die van twee naar acht procent ging voor kopers die hun nieuwe bezit gaan verhuren - de honger naar huizen merkbaar zal beïnvloeden: de hogere prijs zal domweg worden verwerkt in een hogere huurprijs.
Starters op de woningmarkt kunnen vaak niet opbieden tegen particuliere investeerders en als ze hetzelfde huis vervolgens willen huren, worden ze geconfronteerd met hoge kosten. Starters tot 35 jaar krijgen sinds 1 januari vrijstelling van de overdrachtsbelasting bij de aankoop van hun eerste huis, maar zelfs dát geeft niet veel meer armslag. De Rabobank en de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie verwachtten er juist het tegendeel van: dat het aldus bespaarde het geld gebruikt zal worden om een hoger bod te doen, waardoor de toch al torenhoge prijzen nog verder worden opgedreven.
De Tweede Kamer stemde onlangs in met een zelfbewoningsplicht voor een periode van vijf jaar. Gemeenten krijgen dan de mogelijkheid bepaalde wijken aan te wijzen waar de koper van een woning daar minimaal vijf jaar zelf in moet wonen voordat het pand verhuurd kan worden. Het wetsvoorstel gaat nu naar de Eerste Kamer. In Zaanstad gelden al nieuwe regels die het splitsen en verkameren van huizen door investeerders lastiger maken. In wijken als Westerwatering begon dat behoorlijk uit de hand te lopen.