In totaal gebruiken 713.000 middelbare scholieren de fiets om naar school te gaan. De gemiddelde scholier legt per rit 5,9 kilometer af; in Zaanstad is dat tussen tweeënhalf en vijf (zie kaart hieronder). Veel fietsroutes zijn niet op deze aantallen berekend, volgens een een studie van adviesbureau Sweco in opdracht van Bouwend Nederland. Van de bijna 6200 kilometer fietspad in Nederland die als ‘druk’ is gemarkeerd en die door veel scholieren worden gebruikt, is gemiddeld 81 procent te smal of veel te smal, concludeert het bureau.
Om te bepalen of een fietspad breed genoeg is om een bepaalde hoeveelheid fietsers aan te kunnen is in het onderzoek gewerkt met Crow-richtlijnen. Eerst zijn de aantallen fietsende scholieren en hun routes in kaart gebracht. Vervolgens zijn de knelpunten geïdentificeerd, waarbij is gekeken naar de breedte van fietspaden en de verharding. In Zaanstad is negentien kilometer veel te smal, 26 kilometer te smal, 31 redelijk en 38 kilometer in orde. Dat betekent dat slechts 29 procent van de vaak door scholieren befietste paden hier qua breedte geen problemen oplevert.
Niet alle scholieren fietsen naar school. Jongeren die dichtbij school wonen zullen eerder gaan lopen en wanneer ze ver weg wonen en beschikken over een goede OV-verbinding zullen ze eerder met het openbaar vervoer gaan. Die scholieren zijn uit het onderzoek gefilterd. In totaal leverde dit 713.000 fietsende scholieren op, ofwel 75 procent van alle namen in de Duo-data. In totaal zijn er in Nederland 30.249 kilometer aan scholierenroutes onderscheiden met meer dan 150 middelbare scholieren die dagelijks van en naar school fietsen, de ‘drukke fietsroutes’. Zo zijn 6183 kilometer aan drukke routes onderscheiden. Landelijk gezien scoort slechts zestien procent van deze routes redelijk tot goed als het om de breedte gaat.
Verharding
Ook de verharding van de fietsroutes is onderzocht. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen gesloten verharding (asfalt of beton), open verharding (gebakken klinkers, betonstraatstenen of tegels) en onverharde wegen. Achttien procent van de drukke fietsroutes heeft zo’n open verharding of is zelfs onverhard. In Zaanstad is 90 kilometer van de onderzochte paden gesloten en 24 kilometer voorzien van een open verharding. Onverharde stroken werden niet aangetroffen.
Om fietspaden veilig en comfortabel te maken is afhankelijk van de gekozen oplossing een investering nodig tussen de 413 miljoen en 2,2 miljard euro, zo becijferde Sweco. Dan kunnen alle drukke fietsroutes voorzien worden van gesloten verharding en ook verbreed. Er zijn aanzienlijk verschillen per provincie en per gemeente. In de provincie Zeeland is 154 van de 171 kilometer aan onderzochte drukke fietsroutes onvoldoende breed. Op gemeenteniveau blijken de fietspaden op de drukke fietsroutes voor scholieren in Ede (34 procent), Venlo (32) en Deventer (30 procent) veel te smal te zijn. In jonge steden zoals Almere (50 procent) en Zoetermeer (45) zijn aanmerkelijk meer fietspaden die aan de normen voldoen.
