De landelijke monumentenorganisatie het Cuypersgenootschap heeft bij het college aangedrongen op behoud van de Beatrixflat in Zaandam. ‘Het gebouw maakt de stormachtige ontwikkeling en verstedelijking van Zaandam in de naoorlogse periode goed zichtbaar. De Beatrixflat is voor de gemeente een historische mijlpaal,’ aldus de stichting. Ook Rosa ijvert voor het voortbestaan van het gebouw.
De ‘iconische torenflat’ dreigt nu zelf het slachtoffer te worden van hetgeen tot haar ontstaan leidde: een nieuwe golf van grootschalige groei die vooral Zaandam ingrijpend gaat veranderen. Vanwege het architectonische en historische belang van het woongebouw pleit het Cuypersgenootschap er echter voor om het te laten staan en te renoveren. ‘In de afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor het belang van het erfgoed uit de wederopbouwperiode. Deze periode is voor Nederland van groot belang geweest. Steden ontwikkelen zich sterk en worden ook ingrijpend gemoderniseerd. Een opvallend kenmerk van de wederopbouwtijd is de opkomst van hoogbouw,’ aldus de brief aan het college.
Gat in geschiedenisboek
Hét gezicht van deze ontwikkeling was – noodgedwongen – Rotterdam, maar vanaf de tweede helft van de jaren 50 nam ook elders de hoogbouw toe. De Beatrixflat was voor Zaandam begin jaren 60 de eerste. ‘Gebouwd naar een ontwerp van de architecten W.A. Ulrich en B.J.F. Kamphuis is het gebouw met haar strakke modernistische architectuur zeer exemplarisch voor de wederopbouwperiode.’ Sloop zou een gat slaan het geschiedenisboek van Zaandam, schrijven de hoeders van het erfgoed. Zij pleiten voor extra bescherming door het pand aan te wijzen als een gemeentelijk monument.
Tevergeefse strijd
Het genootschap ziet met lede ogen aan hoe op meer plaatsen behoudenswaardige panden sneuvelen vanwege de grote bouwdrift als gevolg van de woningnood. Ook de status van gemeentelijk monument biedt daarbij geen garantie voor behoud. In Alkmaar probeerden het genootschap, de Bond Heemschut en de Historische Vereniging Alkmaar tevergeefs om de sloop van een monument vanwege woningbouw te voorkomen. Zij probeerden de gemeente zover te krijgen om de Bloemwijk aan te wijzen als beschermd stadsgezicht of gebied, maar ondanks de aanwezigheid van een gemeentelijk monument en vier panden met een bijzondere status gaat de sloopkogel in de wijk die na de Eerste Wereldoorlog werd ontworpen door de architect Jan Stuyt. De nieuwbouw moet het verleden wel levend houden: in het stedenbouwkundig plan en de architectuur verwezen te worden naar de architectonische elementen zoals deze nu in de wijk te vinden zijn.
