'Saenbility' lijkt te werken voor jongeren met schulden

Chronische stress door schulden en armoede heeft een aantoonbaar verlammend effect op het probleemoplossend vermogen van mensen. Daarom is het van belang om stress weg te nemen en mensen te leren anders met stressfactoren om te gaan. Saenbility – organiseer je leven is de Zaanse vertaling van de Amerikaanse aanpak via Mobility Mentoring .

Inzichten uit de gedragspsychologie laten zien dat kinderen die opgroeien in gezinnen waarin sprake is van armoede, schulden en/of huiselijk geweld een ander brein ontwikkelen dan kinderen die in een financieel en sociaal stabiel gezin opgroeien. Zaanstad is één van de eerste Nederlandse gemeenten die voor haar schuldenaanpak met deze methode aan de slag is gegaan, in eerste instantie alleen in Zaandam. Na ruim twee jaar was het tijd voor een eerste evaluatie en die valt - voorzichtig - positief uit.

Hulpverleners worden getraind om 'naast de inwoner te staan, waarbij de eigen regie van de inwoner centraal staat'. Er wordt gewerkt met duidelijke doelen, bijbehorende acties en een waarderingssysteem. 'Saenbility is boven alles een integrale aanpak die je samen met de cliënt en zijn of haar volledige netwerk oppakt,' aldus een brief over de ervaringen met deze aanpak aan de raad. In 2017 is er een eerste pilot gedaan bij inwoners met financiële problemen en een afstand tot de arbeidsmarkt en daaruit kwam een grotere kans op structurele uitstroom uit de bijstand. Daarna waren jongeren van het straathoekwerk aan de beurt.

Saenbility is ingezet voor jongeren met schulden die geen gebruik kunnen maken van de reguliere schuldhulpverlening. In totaal zijn er tussen 1 juni 2018 en 1 juni dit jaar 30 jongeren geweest die het traject hebben afgerond. De straathoekwerker was de coach die ze stimuleerde en een schouder bood om op te steunen als dat nodig was. Om de effecten van de aanpak te monitoren hebben de deelnemers aan het begin en aan het einde van het traject de Brug naar Zelfredzaamheid ingevuld. Door scores toe te kennen aan posities op verschillende leefgebieden, zoals schulden en huisvesting, kon de voortgang worden gevolgd. Op een groot aantal gebieden was een verbetering zichtbaar, vooral wat betreft schulden, wonen, sociaal netwerk en inkomen.

Gezien het beperkte tijdsverloop is er nog onvoldoende basis om echt conclusies over het kwantitatieve effect van de aanpak te trekken, en daarom is in gesprekken met deelnemers en professionals ook de ervaren kwaliteit besproken. Uit de gesprekken kwam naar voren dat de jongeren het gevoel hebben gelijkwaardig te zijn behandeld en dat ze veel vertrouwen hadden in hun coaches. Coaches gaven aan het een prettige manier van benaderen te vinden.

Het waarderingssysteem - het belonen van bereikte doelen of het afronden van acties met een waardebon - blijkt een stimulans voor de inzet van de jongeren. 'Deze groep heeft vaak te maken gehad met tegenslag na tegenslag en is het vertrouwen in de maatschappij, maar vooral ook in zichzelf verloren. Het waarderingssysteem lijkt een positief effect te hebben op hun zelfwaardering,' aldus de evaluatie.

Saenbility was tot november 2019 alleen inzetbaar via het Straathoekwerk voor jongeren in Zaandam. Daarna is de aanpak ook via het jeugdteam en de Sociale Wijkteams beschikbaar gesteld voor gezinnen in Krommenie, Wormerveer en West-Knollendam. Afgelopen zomer zijn er ook coaches uit de andere wijkteams getraind. Zamen met hen moet nog worden uitgewerkt welke zaken moeten worden opgepakt om ook volgend jaar van start te gaan.

'Door de Saenbility-aanpak voor heel Zaanstad in te zetten, kunnen we een stap zetten in het doorbreken van generationele armoede en het vergroten van kansengelijkheid. Samen met Empath, Mobility Mentoring Nederland, Groningen en een aantal organisaties uit Amerika die al werken met de intergenerationele aanpak van Mobility Mentoring onderzoeken wij hoe wij de nieuwste wetenschappelijke inzichten rondom generationele armoede verder kunnen verwerken in onze Saenbility aanpak,' aldus de brief aan de raad.

Begin oktober had het tweejaarlijks internationale Mobility Mentoring congres plaats, waarop wethouder Songül Mutluer digitaal de Inspiratie Award 2020 werd toegekend. 'Binnen haar eigen gemeente heeft zij met de term Saenbility laten zien dat Mobility Mentoring ook een eigen gezicht in je eigen gemeente kan krijgen en is Zaanstad één van de pioniers binnen het netwerk. De jury bedankt wethouder Mutluer voor haar inzet en ziet in haar een terechte winnaar van deze award,' aldus het juryrapport .

De Saenbility aanpak wordt vanuit het programma armoede gefinancierd. In totaal is er van februari 2018 tot oktober 2020 om en nabij 400.000 euro aan uitgegeven, inclusief de al in gang gezette uitbreiding naar de aanpak bij het Jeugdteam en de Sociale Wijkteams. Het waarderingssysteem waarbij deelnemers in aanmerking komen voor cadeaubonnen is niet voor iedereen in de stad beschikbaar. Daarmee kan er sprake zijn van het ongelijkheidsbeginsel. Zaanstad heeft ervoor gekozen om gezinnen, jongeren en inwoners die zich bij de deelnemende teams aanmelden willekeurig te verdelen onder de medewerkers die wel en die niet getraind zijn volgens de nieuwe methode. Hiermee heeft iedere inwoner van de deelnemende wijken evenveel kans om deel te nemen aan Saenbility.