De Vereniging Hart voor Stad snapt niet waarom er niet voor gekozen is om het spoor tussen de stations Koog aan de Zaan en Zaandijk Zaanse Schans ondergronds te brengen en wijst naar een vergelijkbaar project in Almelo, waar alle bezwaren die in Zaanstad worden aangedragen probleemloos zijn opgelost. En dat in een relatief korte tijd.
Tussen 2006 en 2009 is in de binnenstad van Almelo het bestaande spoortracé over een lengte van ruim één kilometer verdiept aangelegd, in een zogenoemde open tunnelbak. Daardoor verdwenen op dat traject twee overwegen waar regelmatig ongevallen gebeurden. Door het spoor verdiept aan te leggen verbeterde het leefklimaat in de directe omgeving en nam de barrièrewerking af, evenals het geluid van de treinen. Rijen auto’s voor gesloten overwegbomen behoren tot de verleden tijd en de stadsdelen ter weerszijde van de spoorbaan zijn zonder belemmeringen met elkaar verbonden.
Tijdelijke hulpsporen
Tijdens de bouw van de tunnelbak reden de treinen gedurende twee jaar over een tijdelijke enkelsporige hulpbaan. Het ging om twaalf personentreinen per uur met aanvullend de internationale trein naar Berlijn en enkele goederentreinen. ProRail zette gedurende deze tijd een extra trajectbegeleider in. Een autotunnel viel in Almelo onder andere af vanwege de nadelen voor het lokale verkeer en de leefbaarheid. Plak dit geheel over de situatie bij de Guisweg en de overeenkomsten zijn legio, aldus Hart voor Stad. Dat komt met een waslijst aan voordelen van een verdiept spoor ten opzichte van een tunnel voor het wegverkeer.
Voordelen
Er worden financiële, technische en maatschappelijke argumenten aangedragen: aan spoortunnels worden minder strikte eisen gesteld dan aan wegtunnels op het gebied van ventilatie, installaties, brandveiligheid en vluchtwegen, het wegpatroon is eenvoudiger, op- en afritten zijn eenvoudiger aan te leggen, het gebruik van Natura 2000-gebied wordt vermeden, oprit 2 naar de A8 blijft behouden, de fietstrajecten zijn logischer, er zijn minder verplaatsingen van leidingen en kabels nodig, het scheelt asfalt, er komt meer ruimte voor woningbouw, de woonomgeving wordt aangenamer, er is minder uitstoot van fijnstof en CO2 omdat er geen of minder verkeerslichten nodig zijn en het project kan al in 2025 gereed zijn.
Klaar in 2025
‘Al eerder hebben wij met diverse andere gemeenten die een gelijksoortig probleem kenden overleg gehad. Zelfs is een delegatie namens ons op uitnodiging in Delft geweest waar een zeer groot project in uitvoering was. In vergelijking daarmee is het Guisweg-probleem peanuts. Interessant is ook het spoorproject in Almelo. Daar speelde een probleem dat volledig gelijksoortig als hier bij de Guisweg,’ schrijft Hart voor Stad aan de gemeenteraad. ‘Dat wij dan durven te stellen dat het Guisweg-project in 2025 gereed kan zijn, is gebaseerd op hoe er in Almelo is gewerkt. Daar heeft Van Hattum en Blankenvoort zowel het ontwerp als de bouw/aanleg verzorgd. Het ontwerp daar kan met aanpassingen zo hier in Zaanstad worden overgenomen.’
Enorm prijsverschil
Argumenten die zijn gebruikt om deze oplossing hier af te schieten zijn naast het kostenplaatje het feit dat de grond hier heel nat is en dat het spoor dicht bij de bebouwing ligt. Een relatief korte tunnel zou bovendien het probleem niet beter oplossen dan de variant waar nu aan gewerkt wordt. In een rapport van Movares uit april 2017 – ‘Van de onderzochte varianten is de verdiepte ligging van het spoor het meest kansrijk is om verder uitgewerkt te worden’ – wordt een kostprijs van 75 miljoen euro vermeld voor de verbetering van de infrastructuur rondom de Guisweg met als uitgangspunt een verlaagde spoorbaan. In het eindrapport Verkenning Guisweg van maart 2019 van de Stadsregio Amsterdam (SRA) zijn die kosten opeens opgelopen tot 257 miljoen.
Gemeente spekkoper
‘Een onverklaarbaar verschil,’ volgens Hart voor Stad, dat er opheldering over vroeg aan de SRA maar die niet kreeg. Een autotunnel kost volgens de Stadsregio 130 miljoen. Het hele project in Almelo had echter een budget van slechts 34 miljoen euro. ‘Zowel van de zijde van ProRail als van de provincie kwamen enkele extra wensen. De kosten daarvan hebben zestien miljoen bedragen. De gemeente Almelo heeft zelf aan het hele project niet meer dan twee tot drie miljoen euro bijgedragen,’ aldus de in Krommenie gevestigde vereniging. Ook de Drontermeertunnel in de Hanzelijn tussen Dronten en Kampen zou nog als voorbeeld kunnen dienen. De kosten daarvan bedroegen 50 miljoen en de tunnel heeft een lengte van 1300 meter, waarvan 800 meter ondergronds.
