Het CDA, Rosa en de ChristenUnie maken zich er sterk voor om de begraafplaats van Koog aan de Zaan zo spoedig mogelijk op de gemeentelijke monumentenlijst te krijgen. Er lijkt enige vrees te leven dat die anders wel eens ten prooi kan vallen aan woningbouw.
‘De verdichting van de stad in de komende tijd maakt dat er keuzes gemaakt moeten worden voor de schaars beschikbare binnenstedelijke ruimte. Wat vinden we waard om te behouden en waar maken we andere keuzes. Wij zijn van mening dat de historische begraafplaats van Koog aan de Zaan bewaard moet blijven,’ schrijven ze in een agenda-initiatief. Dat betekent dat de gemeenteraad zich over de zaak gaat buigen en dat het college er een standpunt over moet innemen. Wat kan de begraafplaats in de toekomst voor de omgeving betekenen? Momenteel is het kerkhof niet gemakkelijk toegankelijk voor publiek. De sleutel is op afspraak bij een sleutelbewaarder op te halen.
Gemeentelijk eigendom
De behoefte aan groene oases en stiltegebieden in de stad zal door de voortschrijdende verstedelijking alleen maar toenemen, stellen Bas Westerhof (CDA), Ruud Pauw (Rosa) en Christa Neefjes (CU) en de begraafplaats in Koog zou wellicht een belangrijke rol kunnen spelen om daarin te voorzien. Hij ligt pal achter de Kogerkerk en wordt aan de achterzijde begrensd door de Breestraat. Aan de zuidkant grenst hij aan de Zuiderkerkstraat en aan de noordkant aan Het Brandweer en een hoveniersbedrijf. De begraafplaats is eigendom van de gemeente en is sinds 1 januari 1972 niet meer in gebruik.
Stuk Koogse geschiedenis
Het terrein is volgens de drie partijen van belang als voorbeeld van een dorpsbegraafplaats die in eerste aanleg dateert uit 1645 en die in de negentiende eeuw opnieuw is aangelegd, hoewel een aantal oude zerken bewaard is gebleven. Het kerkhof heeft ‘kenmerken van de sobere grafcultuur van noord Nederland en de Zaanstreek in het bijzonder’. Als laatste rustplaats voor lokale en regionale ondernemers, industriëlen, notabelen en arbeiders is de begraafplaats een belangrijke verwijzing naar de geschiedenis van Koog.
Aangelegd buiten het toenmalige centrum van het dorp is er sinds de bouw van de Kogerkerk sprake van een ruimtelijke eenheid met deze kerk. ‘Het terrein heeft tevens waarde vanwege de ligging op een verhoging, voorzien van begroeiing met bomen en struiken en de aanwezigheid van een waterkelder en een baarhuisje,’ zo onderbouwt het trio hun pleidooi voor officiële gemeentelijke erkenning voor deze plek.
Verwaarloosde graven
Het terrein is vrijwel gaaf bewaard gebleven in vorm en aanleg en het terrein met de begroeiing van bomen en struiken en bijbehorende omheining is in redelijk tot goede staat. Dat geldt echter niet voor de grafmonumenten, die niet de aandacht krijgen die ze verdienen. Een bestuurslid van de Vereniging Zaans Erfgoed heeft de indieners van het agend-initiatief al laten weten bereid te zijn om de benodigde Cultuur Historische Verkenning en Redengevende Omschrijving op te stellen die vooraf moeten gaan aan een eventuele plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst.
Begraafpark
Het lang in stand gehouden beleid om een begraafplaats af te sluiten op het moment dat er geen begafenissen meer mogelijk waren heeft verval in de hand gewerkt. ‘Bovendien kan een historische begraafplaats, juist door de combinatie van cultuurgeschiedenis en groen, iets toevoegen aan de openbare ruimte. Het is een plek die door de geschiedenis aanzet tot overdenking, een stiltepark waar je terecht kunt om even tot rust te komen,’ aldus het initiatief. Als handvat zou het Plan voor Instandhouding en Ontwikkeling van Beschermde Begraafplaatsen van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg kunnen dienen. Dat schetst een ontwikkeling van begraafplaats tot begraafpark.
Te denken valt daarbij aan herstel van de oorspronkelijke padenstructuur, een onderhoudsplan voor het bomenbestand, het plaatsen van boombordjes, een nieuw beplantingsplan en het vergroten van de aantrekkelijkheid door het op beperkte schaal aanbrengen van zitmeubilair. Bij het onderhoud zouden ook vrijwilligers een rol kunnen spelen. Voor de wethouder en de collega’s in de raad hebben CDA. CU en Rosa een aantal vragen:
- Bent u met ons van mening dat de begraafplaats van Koog aan de Zaan in zijn huidige vorm op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst zou moeten worden?
- Hoe ziet u dit praktisch uitgewerkt?
- Op welke termijn?
- Ziet u mogelijkheden om de begraafplaats meer toegankelijk te maken voor publiek en zo te betrekken bij de openbare ruimte?
- Bent u het ermee eens dat het afsluiten van een dergelijke plek juist verval in de hand werkt?
- Ziet u in de eventuele transformatie tot begraafpark, met eenvoudige en minimale middelen, ook een mogelijkheid om de begraafplaats meer maatschappelijke betekenis te geven?
- Zou meer toegankelijkheid van de begraafplaats kunnen voorzien in de behoefte aan meer groene openbare ruimte?
- Hoe ziet u het reguliere onderhoud op de langere termijn?
- Ziet u mogelijkheden tot voldoende handhaving?
