De provincie steekt ruim 194 miljoen euro in 86 groene projecten en negen subsidieregelingen voor de natuur. Voor Zaanstad staat de verbrakking van de polder Westzaan nog in de – vergevorderde – plannen, tot ongenoegen van de agrariërs.
Een groen, aantrekkelijk en toegankelijk Noord-Holland waarborgen. Dat is het doel van het provinciaal Meerjarenprogramma Groen 2018-2022. De biodiversiteit staat overal onder druk en onze provincie is geen eiland. Er is een gebrek aan geschikte leefgebieden voor dier- en plantensoorten. Door verstedelijking en de aanleg van wegen raken natuurgebieden versnipperd.
Andere bedreigingen van de groene open ruimte zijn vervuiling door verkeer, industrie en landbouw en verdroging. Maar door actief maatregelen te nemen zijn bedreigde soorten teruggekomen. Aan de andere kant staan er ook projecten op stapel die op gespannen voet staan met de ambitieuze plannen op het gebied van natuur en milieu, zoals de aanleg van een verbindingsweg tussen de A8 en de A9.
Studiefase
De verbrakking van het noordelijke deel van de polder Westzaan zit nog steeds in de studiefase, blijkens een kaart van de provincie. In 2009 werd al bekend dat het Rijk daar 4,3 miljoen euro voor had gereserveerd, op een totale kostenpost van circa tien miljoen. Het resterende bedrag kwam voor rekening van de provincie, het hoogheemraadschap, Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en de gemeente Zaanstad.
Het plan vloeide voort uit de oprichting, in 1990, van de Landinrichtingscommissie voor de polder Westzaan. Die moest voorstellen doen voor verbeteringen in de landbouw, maar met oog voor natuurontwikkeling. In 1998 werd het Landinrichtingsplan door de provincie vastgesteld met daarin onder andere de verbrakking van het Guisveld en de mogelijkheid om, zonder nieuwe ingrepen, op termijn ook de verbrakking in de Reef (samen zo’n 900 hectare land en water) mogelijk te maken. Sindsdien is er vooral sprake geweest van gejojo met cijfers en deadlines.
Afsluiting Zuiderzee
Sinds de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 is het water dat in de polders wordt ingelaten zoet. In de polder Westzaan zijn afzettingen brak laagveen bewaard gebleven; oorspronkelijk door de invloed van de Zuiderzee en later door het brakke Noordzeekanaal. Maar omdat er steeds minder werd geschut vanuit het Noordzeekanaal werd het polderwater zoeter en verdween zoetjesaan het brakke laagveen met zijn zeldzame plant-en diersoorten.
Door verbrakking kan die bijzondere flora en fauna gestimuleerd worden en op termijn behouden blijven. Bij de planten gaat om onder andere het harige wilgenroosje, heemst en echt lepelblad. Daarnaast is het gebied belangrijk voor de Noordse Woelmuis. Verbrakking zorgt er ook voor dat het veen minder snel inklinkt en dat de waterkwaliteit verbetert doordat baggervorming wordt tegengehouden. Dit heeft positieve gevolgen voor waterflora en vissoorten.
Twee varianten
Twee varianten voor de verbrakking van een deel van de polder Westzaan worden momenteel getoetst op ‘vergunningstechnische’ haalbaarheid. De ene variant is de aanvoer van water naar de natuur van het Guisveld en het Euverenweggebied (direct ten zuiden van het Guisveld) via een aanvoerkanaal in de Nauernasche Vaart, die met een damwand wordt gebruikt als aanvoerkanaal.
De tweede variant betreft de rechtstreekse inlaat van brak water uit het Noordzeekanaal, via de sluis bij het gemaal Overtoom. Deze variant is de goedkoopste, maar treft wel zes melkveehouders. Daarom is in het plan compensatie aan de betrokken boeren voorgesteld door de levering van zoet drinkwater voor het vee.
‘Tegennaruurlijk’
‘In de tweede variant wordt de hele polder verbrakt, daar worden we wel zenuwachtig van,’ reageerde provinciaal bestuurder Kees Stoop van LTO Noord Noord-Holland. Ook de angst voor verspreiding van brak water in noordelijke richting, via de Schermerboezem, houdt de land- en tuinbouwsector bezig. ‘Wij strijden voortdurend tegen verzilting en de beschikbaarheid van voldoende zoet water is wereldwijd een grote zorg. Dan komt opzettelijke verbrakking ons heel tegennatuurlijk voor.’
