Erfgoedexpert Redres heeft op dit moment een bijzonder stukje Zaandam in portefeuille: Hanenpad 44-46-48-50-52. ‘Uniek omdat de huisjes zeer oorspronkelijk zijn en pas sinds kort is ontdekt dat het oudste deel uit 1640 dateert.’
Al in 1683 staat het buurtje als ‘Hanepat’ aangegeven op de kaart van Johannes Dou, meldt de makelaar op de website. Die naam refereerde aan de nog steeds bestaande Hanenpadsloot, ‘een relatief brede waterloop die van het belangrijke middeleeuwse dorp Oostzaan naar de Buitenzaan en het IJ leidde’. Het oudste pand is huisnummer 44 en dat is wellicht een van de oudste nog overgebleven houten huizen in Zaanstad. Het jongste pand is hoogstwaarschijnlijk Hanenpad 48. Hiervan is bekend dat er in 1875 een hypotheek werd verkregen voor een nog te bouwen woonhuis.
Timmermansfamilie
De gebruikshistorie van de drie overige panden is bijzonder omdat ze werden gebouwd en bewoond door leden van een timmermansfamilie, meldt de advertentie van Redres die leest als een geschiedenisles voor architecten. Hanenpad 48 bleef tot zeer recent het woonhuis van een timmerman, die zijn werkplaats ernaast had. Hanenpad 44 heeft één bouwlaag plus een zolder. Het voorhuis dateert uit circa 1640 en het achterhuis is ruim twee eeuwen jonger. De voorgevel is tot iets voorbij zolderniveau gemetseld. Het is de enige stenen gevel van het van het hele rijtje. ‘Ondanks de onttakelde toestand valt de oorspronkelijke opzet nog goed te herleiden. De verschillen in bouwfasering zijn binnen terug te vinden in de indeling van het huis.’
Watertanden voor fijnproevers dus, die er wel een hele klus aan zullen hebben om het geheel volgens de regels te restaureren. Hanenpas 50-52 was oorpronkelijk een dubbele woning, die al in de zestiger jaren van de vorige eeuw onbewoonbaar werd verklaard. Sindsdien doet het bouwwerk dienst als opslag. Tegen het bouwwerk van ruim elf meter lang en circa 5,50 meter breed is een kapschuur gebouwd met dezelfde lengte en een breedte van 4,75 meter. Deze verkeert in zeer slechte staat. Het geheel is dermate gammel dat herbouw met gebruikmaking van historisch materiaal waarschijnlijk noodzakelijk is, zo waarschuwt de erfgoedmakelaar.
Gemeentelijk monument
De staat de panden daargelaten bevatten die ‘voldoende waarden om een aanwijzingsprocedure als gemeentelijk monument te rechtvaardigen en te starten’. De vier bijzondere panden geven ook al vanwege hun ligging op een ruim erf én aan open vaarwater ‘een zeer authentieke indruk van hoe een groot deel van de Zaanstreek eens was’. ‘Juist ook omdat ze niet op de Zaanse Schans of een ander toeristisch plekje staan, maar gewoon in een woonwijk. De vier huisjes worden daarom aangewezen als gemeentelijk monument en de cultuurhistorische waarde is zeer hoog. Gezamenlijk vormen ze een beeldbepalend ensemble aan het historische pad.’ Vanuit de gemeente zijn er subsidies mogelijk tot een bedrag van 6600 euro per huisnummer per jaar.
Het is mogelijk om het complex in het geheel te kopen of in delen. De prijzen zijn voor Hanenpad 44-46 275.000 euro, voor huisnummer 48 250.000 euro en voor 50-52 325.000 euro.
