In Zaanstad hebben de afgelopen tijd geen projecten of grondwerken stilgelegen en zijn geen projecten vertraagd vanwege de PFAS-problematiek. De kosten voor het uitvoeren van grondprojecten zijn sinds juli wel toegenomen voor gemeenten en ondernemers door extra onderzoekskosten en hogere kosten voor de verwerking van vrijkomende grond.
Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) vormen een groep van 6000 chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. Hiertoe behoren onder meer de stoffen perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS) en HFPO-DA (GenX). PFAS zijn door mensen gemaakt vanwege hun specifieke eigenschappen, zoals brandwerendheid en vuil-, vet- en waterafstotendheid. Ze worden al decennialang gebruikt in industriële en andere processen en toegepast in allerlei alledaagse producten, zoals verf, blusschuim, pannen, kleding en cosmetica. Kenmerkend voor deze stoffen is dat ze persistent, mobiel en niet biologisch afbreekbaar zijn. Het RIVM doet dit jaat meer onderzoek naar de mobiliteit, uitloging, bio-accumulatie en het gedrag van PFAS in grondwater om tot definitieve normwaarden voor de aanwezigheid van PFAS te komen.
Voorlopige normen
Van sommige PFAS is al aangetoond dat ze giftig zijn. Door het wijdverbreide gebruik en door uitstoot en incidenten worden PFAS in heel Nederland en door heel Europa aangetroffen. Niet alleen bij fabrieken, maar ook als verontreiniging in de bodem en in het water. Het RIVM heeft voorlopige normen opgesteld voor de hoeveelheid PFAS die in de grond mag zitten bij verschillende typen gebruik van de bodem (natuur, wonen, industrie) en heeft onderzocht wat de achtergrondwaarde van PFAS in Nederland is. Achtergrondwaarden zijn waarden die op onverdachte plekken worden gemeten en die gelden als een minimum te hanteren norm voor hergebruik van schone grond. Deze liggen in Zaanstad ver onder de waarden waarboven volgens het RIVM gezondheidsrisico’s te verwachten zijn.
Voor het toepassen van grond in Zaanstad gelden momenteel de tijdelijke landelijke toetswaarden voor PFAS. In overleg met de overheden in de regio Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wordt per deelgebied beleid opgesteld met als doel grondverzet te vereenvoudigen, kosten te besparen en de bodem geschikt te houden voor gebruik. Op specifieke bronlocaties (waar bijvoorbeeld bedrijfsmatig PFAS is toegepast) kunnen de waarden hoger zijn dan de achtergrondwaarde. Hier zal in Zaanstad, net als in de overige gemeenten in Nederland nog onderzoek naar gedaan moeten worden. Die plekken zijn nog niet in beeld.
Vier ton extra voor rioolbeheer
De extra kosten die de gemeente door de PFAS-problematiek moet maken voor de reguliere werkzaamheden in het kader van rioolbeheer worden geraamd op 400.000 euro per jaar. Het betreft dan hogere onderzoekskosten door extra analyses op PFAS en hogere verwerkingskosten van grond bij de grondbank/verwerker. Naar verwachting zullen deze extra kosten in de toekomst licht dalen door marktwerking en door het vaststellen van definitief beleid voor het omgaan met met PFAS verontreinigde grond.
