Van alle 381 huishoudens in flat de Brandaris in Zaandam die dit jaar door de gemeente onderworpen zijn aan een risicoanalyse in de strijd tegen fraude en andere criminaliteit en ondermijning zijn er 66 nader bekeken omdat er waarschuwingslampjes gingen branden. Dat is ruim zeventien procent van het totaal. Zestig flatbewoners zijn uiteindelijk persoonlijk bezocht, wat ‘in een aantal gevallen’ direct één of meerdere vormen van fraude aan het licht bracht en in nog eens 30 gevallen noopten tot nader onderzoek. Inmiddels zijn acht fraudezaken opgespoord.
De gemeente werkt bij de gebiedsgerichte aanpak voor de Brandaris samen met de Landelijke Stuurgroep Interventieteamprojecten (LSI), maar maakt daarbij géén gebruik van het omstreden ‘spionageprogramma’ Syri. Dat is ontwikkeld voor het in de gaten houden van burgers, maar wordt door velen ook gezien als een onrechtmatige inbreuk op de privacy en is onderwerp van een rechterlijke toetsing. ‘Voor Zaanstad geldt dat de ambtenaren en lokale ketenpartners voldoende inzage in de populatie en eigen data hebben om op basis van eigen kennis en data tot een integrale samenwerking te komen,’ antwoordt het college op vragen van de PvdA.
Minister Sander Dekker en het fraudeopsporingssysteem SyRI hebben vrijdagavond de jaarlijkse Big Brother Awards gewonnen. Zij zijn volgens privacyorganisatie Bits of Freedom de grootste privacyschenders van 2019. https://t.co/e5Te8ORzY5
— NRC (@nrc) November 29, 2019
Uitwisseling gegevens
In de LSI wordt samengewerkt door de afdelingen toeslagen en belastingen van de Belastingdienst, het UWV, de SVB, de politie, de IND, de inspectie SZW en gemeenten. Er is een speciaal programma ontwikkeld voor het delen van informatie, ‘opgezet als onderdeel van een initiatief om samenwerken vanuit de Rijksoverheid en andere organisaties te bevorderen in een omgeving die zowel veilig is als voldoende flexibiliteit biedt om aan allerhande situaties het hoofd te bieden’. Bij de risicoanalyse van alle huishoudens in de Brandaris leverden alle LSI-partners de alarmbellen aan die in de eigen systemen afgingen. Voorbeelden zijn:
- Een inwoner krijgt op grond van de Participatiewet een uitkering als alleenstaande ouder, maar woont op een adres waar geen kind(eren) staat(n) ingeschreven volgens de Bevolkingsadministratie. Dit kan duiden op uitkerings- en toeslagenfraude en adresfraude;
- Op het adres van een uitkeringsgerechtigde is volgens de Kamer van Koophandel ook een onderneming geregistreerd. ‘Dit kan duiden op uitkeringsfraude en het is mogelijk een signaal dat arbeids- en maatschappelijke participatie bevorderd kan worden,’ aldus het college.
De politie informeert alle LSI-partners over een eventuele strafrechtelijke context. De afdeling vreemdelingen, identificatie en mensenhandel van de politie levert informatie over signalen van mensenhandel of het verblijf van illegalen. Zorgdata worden niet meegenomen. Wel wordt er gekeken of inwoners gebruikmaken van de minimaregelingen waar zij recht op zouden kunnen hebben. Maken daar onterecht nog geen gebruik van, dan maakt de gemeente hen daar attent op. Voorafgaand aan de LSI-aanpak zijn alle bewoners van de Brandaris schriftelijk geïnformeerd over het project, schrijft ht college en ‘onmiddellijk daarop waren mutaties in de gemeentelijke Basisregistratie Personen waarneembaar. Dat duidt erop dat Brandaris-bewoners nog snel situaties die niet klopten hebben rechtgezet.
