De Vereniging Zaans Erfgoed heeft in de loop der jaren elke grip op de ontwikkelingen op de Zaanse Schans verloren. En dat terwijl er zonder de stichting Zaans Schoon die in 1946 werd opgericht en die nog altijd nauw verwant is aan Zaans Erfgoed waarschijnlijk helemaal geen Schans zou zijn geweest. Het bestuur heeft er genoeg van en wil niet alleen nadrukkelijker meepraten, maar ook een stem hebben die telt.
Rechtsvoorganger Vrienden van de Zaanse Schans creëerde met een grote inzamelingsactie onder de Zaanse bevolking niet alleen het draagvlak voor de Schans, maar zorgde ook voor een substantiële financiële injectie die de daadwerkelijke start mede mogelijk maakte. ‘De Zaanse Schans is daarmee niet alleen van de Zaankanters, maar is ook ‘ons kindje’,’ aldus het bestuur. Een bestuurlijke ‘weeffout’ heeft ertoe geleid dat het belang van de oprichters – waaronder dus Zaans Erfgoed – uit het oog is verloren. Daar waar de Schans eerst door drie wethouders werd bestuurd, daar werd later gekozen voor een vorm waarbij het erfgoedbelang behartigd werd door bestuursleden van de Zaansche Molen en het Zaans Museum. Ook kwam er in 2012 een Historische Commissie, maar met niet meer dan een adviesfunctie. ‘Wij hebben in de loop der jaren als vereniging moeten constateren dat dit op papier misschien redelijk lijkt, maar dat het erfgoedbelang op die manier in de praktijk onvoldoende tot haar recht komt,’aldus Zaans Erfgoed.
Rol gemeente
Naar aanleiding van ‘de alsmaar moeilijker verhoudingen tussen de partijen die in het bestuur van de Stichting Zaanse Schans zitting hebben’ werd vorig maand een brief gestuurd naar alle raadsleden en naar het college van Zaanstad. Eerder was er al een brief met en gelijkluidende strekking naar het bestuur van de Zaanse Schans gegaan. Nadat bemiddelaar Johan Remkes die de kijvende partijen bij elkaar moest brengen had geconcludeerd dat het gemeentebestuur zich meer met de Schans zou moeten gaan bemoeien, keek Zaans Erfgoed uit naar een andere bestuursvorm, met onafhankelijke bestuursleden en de bevoegdheid voor Zaans Erfgoed om een bestuurslid met erfgoeddeskundigheid voor te dragen. ‘Gezien de ontwikkelingen die zich de laatste paar weken hebben voorgedaan, lijkt er vooralsnog niet alleen weinig sturing vanuit de gemeente te zijn, maar lijkt er ook nog weinig met voor het erfgoed belangrijke adviezen te worden gedaan,’ schrijft de vereniging nu. De adviezen van de Historische Commissie hebben een te lage prioriteit bij belangenafwegingen van het stichtingsbestuur en ‘ontberen voldoende slagkracht wanneer cultuurhistorie en authenticiteit tegenover meer commerciële en toeristische belangen staan’. Zaans Erfgoed eist dan ook opnieuw een bestuursrol op in de Stichting Zaanse Schans. ‘Wij zullen dan op zoek gaan naar een (historische) deskundige die wij daarvoor kunnen voordragen.’
